Hvítflibbar og Smákrimmar, harmleikur eða geðsýki.

Þegar upp kemst um starfsmann í fyrirtæki, sem hefur dregið til sín fé  um nokkra hríð, hafa þrír þættir í hinum svokallaða  svikaþríhyrning  (e; Fraud triangle) verið til staðar:

 

1.        Ástæða eða þvingun – þörfin fyrir að  fremja fjársvikin , algengasta ástæðan  er að afla peninga til að svala einhvers konar fíkn (spilafíkn, áfengis eða lyfjafíkn, kaupfíkn)

 

2.       Réttlæting – svikarinn réttlætir fjárdrátt -  ég á þetta skilið – þeir skulda mér þetta- mér var lofuð launahækkun – ég ætla bara að fá þetta lánað osv. fr

 

3.       Tækifæri – ástand sem skapast þegar eftirlit og eftirfylgni er ekki nægjanlegt og viðkomandi getur dregið til sín fé, án þess að upp komist jafnvel í langan tíma.

Oftast er það einskær tilviljun sem veldur því að viðkomandi fjárdráttur uppgötvast og sá seki er afhjúpaður.  Þessir aðilar hafa sérhæft sig í svikunum og passa sig á að fela alla slóð, fara  aldrei í löng frí og eru alltaf til staðar þegar áreitið er mest (um mánaðarmót).   Þegar fjárdráttur uppgötvast skapast oft undarlegt andrými með samblandi af vorkunn og skömm.   “Mannlegur harmleikur” hrópa sumir, og vorkenna gerandanum og fjölskyldu hans, en forsvarsmenn fórnarlambsins skammast sín oft niður í tær, því uppgötvun svika afhjúpar lélega stjórnun og innanhúsvanda. Það fer eiginlega eftir því hversu forhert svikin eru, hvort glæpurinn er kærður eða ekki.  Rannsóknir erlendis hafa sýnt að einungis 20% slíkra fjárdrátta eru kærð.

Flestir vilja trúa því að manneskjur séu í eðli sínu góðar og vænar.  Þess vegna geta margir samsamað sig við og afsakað nágrannan sem gerir sig sekan um dómgreindaskort og fremur fjárdrátt jafnvel til að fæða og klæða fjölskyldu sína.

Hvítflibbaglæpamenn

Allt öðru máli gegnir um “Hvítflibbana”, þá sem allir elska að hata.    Gagnvart þeim gildir bara ein hlið þríhyrningsins; tækifæri.  Það er ekki knýjandi þörf né ástæða  hvað þá réttlæting  sem þarf að vera til staðar svo að glæpur verði framinn, aðeins tækifæri.

U.þ.b. 1% mannkyns eru sýkópatar (e psychopaths).    Þó að  einkenni  sýkópata séu misalvarleg, frá því að vera laus við árásagirni til hættulegra glæpamanna, þá eiga þeir allir sameiginlegt að vera  félagslega vangefnir.  Eftirtalin persónuleikaeinkenni má undantekningalaust greina í dæmdum fjárglæpamönnum á pari við Madoff, Enron  og World Com stjórnendur:

·         Heillandi persónutöfrar

·         Óvenju tilkomumikið sjálfsálit

·         Þörf fyrir stöðugt áreiti / leiðindatilhneiging

·         Sjúklegur lygari

·         Stjórnsemi

·         Skortur á iðrun og skömm

·         Snertir ekki djúpt – grunnáhrif

·         Skortur á meðaumkun, samkennd  og samúð

·         Sníkjulífstíll

·         Stjórnlaus hegðun

·         Lauslát kynferðishegðun

·         Hegðunarvandamál birtast snemma  í æsku

·         Skortur á raunsæi og langtíma áætlunum

·         Hvatvísi

·         Ábyrgðarleysi

·         Viðurkennir ekki ábyrgð á eigin gjörðum

·         Mörg stutt hjónabönd eða sambönd

·         Unglingaafbrot

·         Afturköllun skilyrða

·         Fjölhæfir hugmyndaríkir glæpamenn

 

Það er algengur misskilningur að flestir “smákrimmar” séu  raunverulega ekki eins og aðrir glæpamenn.  Þeirra glæpir eru framdir án ofbeldis, ógnar eða brjálæðis, en vegna truflunar á dómgreind, fóru þeir aðeins út af beinu brautinni á erfiðum tíma.   Þessi misskilda skilgreining hjálpar sýkópatískum fjárglæframönnum að slá ryki í augu fólks.  Þeirra eina ástæða til að vakna á morgnana er að ljúga, svíkja, stela og stjórna þeim sem í kringum þá eru.     

Sýkópatar skortir  “ensím”   til að  finna tilfinningar eða samkennd  gagnvart samborgurum  ef frá er talinn allra þrengsti einhyrningur þeirra.  Þeir iðrast hvorki né skammast sín fyrir neitt.  Ef aðstæður eru þeim óvilhallar er það alltaf öllum öðrum að kenna.  Hvers vegna eigum við þá að sýna vott eða snefil af tilfinningasemi í þeirra garð, þegar þeir vita ekki um hvað hún snýst, þar sem þá skortir hana sjálfur.

Hagnýting svikaþrihyrnings

Fyrirtæki, stjórnvöld og skattayfirvöld geta hagnýtt sér svikaþríhyrningin gagnvart  smákrimmum, skattsvikurum og öðrum sem hafa tilhneigingu til að falla út af beinu brautinni (sic).  Með því að fækka og útrýma tækifærum, stuðla að því að flestir geti lifað með reisn og komi fram af  gagnkvæmri virðingu og kærleik.  80 prósent mannkyns er fólk sem vill lifa heiðarlegu lífi í sátt við sig og aðra.  Ef þeim býðst tækifæri til stundarauðgunar grípa þeir það gjarnan, eftir vandaða yfirlegu á áhættu og ávinningi. 9% munu alltaf svíkja og grípa tækifæri án þess endilega að hugsa um afleiðingar og 1% eru sýkópatar eins og áður er lýst.  Restin 10% eru "heilögu kýrnar" sem allir vilja að allir séu, en enginn vill bjóða í partý.

Ofangreindur pistill er unnin upp úr pælingum og fræðigreinum um svikara.

Athugasemdir

[Jóna Kolbrún Garðarsdóttir, 20.1.2011 kl. 01:09]

Frábær pistill hjá þér...

[Ragna Birgisdóttir (IP-tala skráð) 20.1.2011 kl. 08:02]

Góð Jenný