Leikur að forsendubresti

Í Kastljósviðtali í vikunni staðfesti forsætisráðherra, enn einu sinn  áform um leiðréttingu á forsendubresti sem varð frá 2007 – 2010. 

Hann sagði jafnframt að fólk gæti strax núna byrjað að reikna út leiðréttingu sína, enda kæmi það fram í stjórnarsáttmála hvernig útreikningi skyldi háttað en þar stendur:

"Grunnviðmiðið er að ná fram leiðréttingu vegna verðbólguskots áranna 2007–2010 en í því augnamiði má beita bæði beinni niðurfærslu höfuðstóls og skattalegum aðgerðum.  Um ferður að ræða almenna aðgerð óháð lántökutíma með áherslu á janfræði"  Stjórnarsáttmáli 2013

Aðstæður fólks eru misjafnar, sumir hafa haldið sínu striki, í sömu íbúð, með sömu lán, alltaf getað staðið í skilum;  fyrir þetta fólk verður útreikningurinn auðveldur.

Aðrir hafa selt eða misst húsnæðið, flutt úr landi, keypt annað húsnæði eða farið út á leigumarkaðinn.  Forsendubrestur þessa hóps er líklega flóknari, huglægari, óbætanlegri.   

Fram kemur að leiðrétting verði í formi niðurfærslu lána,  en gagnvart þeim sem ekki lengur hafa lán til að niðurfæra, myndi leiðrétting þurfa að koma í gegnum skattakerfið eða með öðrum hætti.

Hvað er forsendubresturinn í tölum? 

Þegar forsendubrestur er metinn verður líklega litið til undirliggjandi verðbólgu áranna á undan og fundið ásættanlegt meðaltal, sem talið verður innan forsendna.  Allt umfram ásættanlegt meðaltal skoðast þá sem brestur. 

Meðtalshækkun neysluvöruvísitölu  áranna 1997-2006 var 4%, ein nálgun að forsendubresti  væri því að ákvarða alla hækkun umfram 4% sem forsendubrest hvers árs.   Önnur nálgun væri að miða við verðbólgumarkmið Seðlabankans, en þá væri orðið hált á svelli, því þau markmið hafa aldrei nást, hvort sem um bullandi góðæri, eða grenjandi hallæri væri að ræða.  

Þessi tafla sýnir a)  meðaltalsvísitölu neysluverðs áranna 2007-2010, b) hækkun í % milli ára  c) meðaltalsvísitölu án forsendubrests m.v.  "normal" ástand 4% verðbólgu á ári að meðaltali.

	a)	b)	c)
	NV	%	NV -brestur
2007	273.1	4.8%	271.0
2008	307.7	12.7%	281.9
2009	344.6	12.0%	293.1
2010	363.2	5.4%	304.9

 

Niðurfærsla í tölum af t.d. láni sem stóð í 10 milljónum 1.janúar 2007

Til að einfalda útreikning er horft fram hjá afborgunum á tímabilinu.  Einungis er skoðuð "lækkun" höfuðstóls miðað við ofangreinda nálgun á  forsendubresti.  

  

	a)	b)	c)
Staða láns 10 milljónir  1.1.2007	m/ fors- endubresti	án fors-  endubrests	uppsafnaður forsendu-   brestur
2007	10,479,662	10,400,000	79,662
2008	11,807,368	10,816,000	991,368
2009	13,223,331	11,248,640	1,974,691
2010	13,937,068	11,698,586	2,238,483

Íbúðaskuldir heimila við lánastofnanir og lífeyrissjóði nam 1274 milljörðum fyrir rétt rúmu ári síðan (30.sept. 2012) skv. Seðlabanka Íslands, þar af óverðtryggð um 240 milljarðar og gengisbundin 85 milljarðar.

 

Í yfirlýsingu sinni, áskilur ríkisstjórn sér rétt til að setja þak á leiðréttingar og beita öðrum úrræðum til þess að koma í veg fyrir mismunun og gæta jafnræðis.

 

Skv. ofangreindu mætti fjölskylda með lán sem stóð í 20 milljónum í upphafi árs 2007 eiga von á allt að 4,5 milljóna niðurfærslu.  Hvort sú niðurfærsla lækki greiðslubyrði lána niður í þolanleg mörk er óvíst, en væntingar og síendurtekið daður og stóryrði um þessa aðgerð gerir það að verkum að lífsnauðsynlegt er að klára þennan forsendubrest í eitt skipti fyrir öll, svo fókusinn, framsóknin og hamingjan lifi áfram, og ekki myndist skaðabótaskylda vegna væntinga gagnvart íslenska ríkinu, sem yrði líka einsdæmi í veröldinni.

Mörg stór verkefni stjórnvalda

Athugasemdir

[Halldór Guðmundsson (IP-tala skráð) 14.9.2013 kl. 14:48]

Réttmætar væntingar, lántakenda á þessum árum voru verðbólgumarkmið Seðlabanka íslands 2.5% verðbóga, það verður aldrei hægt að samþykkja annað en allt umfram þessi 2.5% verðbólgu spá (væntingar) seðlbankans verði afskrifuð, punktur:

Ef ekki er hægt að treysta Seðlabanka hverjum þá.

[Jenný Stefanía Jensdóttir, 14.9.2013 kl. 16:43]

Mig grunar að ákvörðunin um þennan brest verði tekin einhliða, svona "take-it-or-leave-it style " Síðan er órætt hvort vaxtaleiðréttingar á leiðréttum höfuðstól fylgi ekki í kjölfarið.

[Jenný Stefanía Jensdóttir, 14.9.2013 kl. 21:01]

Seðlabankinn fór á "höfuðið" er milda frásögnin af gjaldeyrisforða þjóðarinnar, sem rann inn í Kaupthing og var þar enn, að sögn fyrrverandi stjórnarformanns, þegar hann slökkti á vatnsfossinum og ljósunum í anddyrinu, lotinn í herðum, að kveldi 9. október 2008. Þessar 500 milljónir Evra er ratleikur framtíðar.

[Margret (IP-tala skráð) 15.9.2013 kl. 10:41]

Eftir hetjulega baráttu fóru margir undir hamarinn og þrátt fyrir að hafa misst heimilið þá skulda þeir enn íbúðalánasjóði þó nokkrar millur. Hvað verður gert fyrir þetta fólk? Hef aldrei séð fullnæjandi svör frá ráðamönnum hvað varðar þessi mál.