Svona hefðu kanadísk stjórnvöld afgreitt íslenskt Magma!

Iðnaðarráðherra Tony Clement, bannaði "óvinveitta yfirtöku" erlends fyrirtækis á náttúrauðlindum í Kanada s.l. miðvikudag. 

Málavextir eru þeir að ástralska fyrirtækið BHP Billition´s gerði óvinveitt yfirtökutilboð í Pottöskunámufyrirtæki í Saskatchewan fylki í miðríkjum Kanada.  Tilboðið nam 39 milljörðum dollara.

Pottaska er "hvíta gullið" og notað sem áburður út um allan heim.  Kanada er helsti framleiðandi hvíta gullsins og þetta fyrirtæki í Saskatchewan er það stærsta sinnar tegundar í heimi.

Í orði eru stjórnvöld í Ottawa að laða að erlenda fjárfestingu, þar sem hún muni hafa jákvæð áhrif á hagkerfi í Kanada og fjölga störfum.  Slíkt myndi auk þess stuðla að því að kanadísk fyrirtæki hefðu frelsi til að fjárfesta í öðrum löndum.

Á borði, eftir þessa ákvörðun er það alls ekki svo.  Rökin fyrir þessu banni segir ráðherrann vera þau að yfirtakan " sé ekki líkleg til að auka heildarhagsmuni".  

 

Hér er um algjöra pólitíska ákvörðun að ræða, þar sem ráðherra beitir valdi sínu til að koma í veg fyrir óvinveitta yfirtöku erlends fyrirtækis á náttúruauðlind.

Íslenskir ráðherrar geta ef þeir vilja gert slíkt hið sama, en spurningin er af hverju er það ekki gert.  Var þessi yfirtaka Magma ekki nógu "óvinveitt".

 

PS í blaðaviðtali við Ross Beaty nýlega, lýsti hann þeirri skoðun sinni að það yrði "bölvanlegt" ef að pottaskan lenti í höndunum á erlendum fjárfestum.

Frískleg nýbreytni að endurskoðandi afhjúpar fjársvik.

Árangur endurskoðenda almennt í að uppgötva fjársvik (fraud) hvers konar hefur vægast sagt verið slakur.

Ein skýringin sem Lee Seidler gefur á þessu  er að enduskoðendur gefi sér þær forsendur að aðskilnaður verkferla sé mikilvægasti forvarnarþátturinn, því almennt hópi fólk sig ekki saman til að stunda fjársvik, alla vega ekki til lengri tíma.  Þetta sé einfaldlega rangt, og nefnir dæmi um margmilljóna tryggingasvik, þar sem 20 einstaklingar tóku sig saman og gáfu út falskar líftryggingar með fölskum einstaklingum sem þeir svo "drápu" og hirtu tryggingarféð.

Væntingar almennings og réttarkerfisins eru á þá leið að endurskoðendur eigi og skuli einmitt vera sá aðili sem uppgötvar fjársvik.  Þess vegna hefur verið bætt inn staðli í alþjóðlegri endurskoðun, með beinlínis það að markmiði að brúa þessa væntingargjá.

Endurskoðendur mega ekki taka heilindi og heiðarleika stjórnenda fyrirtækja sem gefna stærð.  Hana þarf að prófa og prófa síðan aftur.

 

Hér er því um frísklega nýbreytni að ræða hjá Ríkisendurskoðun, sem kannski á sér líka skýringar í "sjálfstæði" stofnunarinnar.

 

 

Stendur við útreikninginn

Sleppur lávarðurinn Konni svarti?

Hinn dæmdi fjársvikamaður og fjölmiðlamógúll Lord Conrad Black hefur átt frábært sumar.

Í lok júlí s.l. var honum sleppt úr fangelsi í Florida eftir rúmlega tveggja ára setu af sex og hálfs árs dómi, sem hann hlaut fyrir fjársvik gagnvart hluthöfum í Hollinger International Inc. fyrirtæki sem hann stýrði og átti auk þess stóran hlut í, og meirihluta atkvæðaréttar í gegnum skuggafyrirtæki sín.

"Ég á ´etta, ég má´etta" voru einkunnarorð hans og æðstu yfirmanna, þegar þeir á frjálslegan hátt skilgreindu einkarekstur sinn; ótal flugferðir fjölskyldu í einkaþotu fyrirtækisins, afmælisveizlur eiginkvenna, innbú og innréttingar í einkaíbúð á Manahattan og fleira, sem rekstrarkostnað almenningshlutafélagsins Hollinger. Með hans eigin orðum; "Ég á þetta fyrirtæki og ég ákveð hvenær og hvað er upplýst til stjórnar fyrirtækisins"  Hollinger var þó almenningshlutafélag á markaði sem laut þar að leiðandi ströngum reglum yfirvalda og eftirlitsstofnana.

Conrad var sleppt gegn 2ja milljón dala tryggingu, sem góðvinur hans greiddi, gegn því að mæta í áfrýjunarrétt í lok ágúst, þar sem lögmenn lávarðarins munu fara fram á að fjórar ákærur verði afturkallaðar. 

Upphaflegu ákærurnar gegn Conrad og æðstu yfirmönnum voru þrettán, níu af þeim var vísað frá vegna ónógra sannana, en dæmt var í þremur fjársvikabrotum auk  brots  fyrir að reyna að eyða sönnunargögnum "obstruction of justice" þegar hann lét flytja kassa af gögnum frá skrifstofu sinni í Toronto, sem höfðu verið kyrrsett með dómi.

 

Þeir þrír ákæruliðir sem stóðu eftir, snerust um "samkeppnishamlandi þóknanir" (no-competence fee) sem saksóknari taldi að hefði átt að greiðast inn í fyrirtækið Hollinger,  til hagsbóta fyrir alla hluthafa, en ekki sem einkagreiðslur til Conrads og nokkurra yfirmanna fyrirtækisins í formi skattfrjálsra tekna.  Tilurð þessara greiðslna voru með þeim hætti, að Hollinger sem átti fjölmörg dagblöð víðs vegar um Kanada, Bandaríkin og Bretland, seldi þessi dagblöð og kaupandinn setti samkeppnishamlandi skilyrði, sem fólu í sér að Hollinger gæti ekki sett nýtt dagblað á laggirnar á sama markaðssvæði í ákveðinn tíma. Fyrir þessi skilyrði voru kaupendur tilbúnir að greiða umtalsverða þóknun, sem eins og áður segir, Conrad og félagar rökuðu beint í eigin vasa.

Sterkustu rök saksóknara í þessu tilefni, hefur vafalaust verið í því tilfelli þegar Hollinger seldi dagblað út úr samsteypunni til félags í eigu Conrads sjálfs, sem krafðist þess að "Conrad Hollinger fyrirtækið" færi ekki í samkeppni við "Conrad nýja fyrirtækið" og fyrir þessi skilyrði átti "Conrad sjálfur" að fá umtalsverða þóknun í eigin vasa. 

Rannsóknarskýrsla upp á rúmar 500 blaðsíður var skrifuð af Richard Breeden, fyrrum yfirmanni hjá "SEC" (Securities and Exchange Commission) þar sem meint fjársvik Conrads og yfirmanna voru skilgreind í öreindir. (Breeden skýrslan sambærileg við RNA skýrsluna).  Listi yfir einkakostnað, flugferðir, risnuferðir, vínreikninga, ferðalög til Bora Bora  og fleira og fleira.  Tölvuskeyti og aðrar sannanir rakin lið fyrir lið.    Saksóknari lagði þessa skýrslu til grundvallar, en hafði auk þess "stjörnuvitni" á sínum snærum, nánasta og næstæðsta yfirmann í Hollinger, David Radler.   David, játaði fjársvikin snemma í ferlinum og samþykkti jafnframt að vitna gegn fyrrum félaga sínum, gegn vægari dómi.

David fékk 27 mánaða dóm.  Conrad fékk 78 mánaða dóm, en eins og áður segir er nú laus gegn tryggingu eftir rúma 25 mánuði  vegna áfrýjunarmálsins.

Helsti grundvöllur fyrir áfrýjun Conrads er byggður á nýrri og þrengri skilgreiningu hæstaréttar BNA á  "honest services" í fjársvikamálum, sem í nýrri skilgreiningu á aðeins við um mútur og "kickbacks" fremur en að skilgreiningin næði til tilfella þegar málsaðili er sakaður um að brjóta trúnað og traust við fyrirtæki, eins og áður var.

Aha! hugsuðu lögmenn Conrads með sér, skjólstæðingur okkar hefur aldrei gerst sekur um mútur eða faldar þóknanir.  Við áfrýjum strax, það gerðu þeir, með glimrandi undirtektum dómarans.

Gífurlegur áhugi er fyrir þessu máli hér í Kanada, ekki sízt vegna þess að Conrad er fæddur í Kanada, en 2001 gaf hann upp ríkisborgararétt sinn, fyrir þann brezka, til þess að geta verið aðlaður sem Baron Black of Crossharbour, og getað titlað sig Lord Black!  Fyrrum forsætisráðherra Kanada hafði þó gefið honum svokallað "diploma" vegabréf, þannig að uppgjöf ríkisborgararéttar var kannski ekki stórt mál, í skiptum fyrir svona mikla upphefð.

Þó áhuginn sé mikill, er ekki þar með sagt að hann sé tengdur neinni samúð eða samhyggð.  Kanadamenn, elska að hata Konna svarta og meint fjársvikamál hans ná langt aftur fyrir þessi tilteknu réttarhöld.

 

Því er ég að þræla áhugasömum lesendum í gegnum þessa sögu?  Af því að hún hefur klára skírskotun til íslensks veruleika, og slær kannski aðeins á ofurvæntingar um að "réttlætið sigri að lokum".  

Munurinn á Madoff og Black er þó nokkur;

-  Madoff játaði að 25 ára fjármálaferill sinn, hefði hafist með PONZI scheme og verið PONZI scheme til síðasta dags.  Hann játaði og því var eftirleikurinn auðveldur, 150 ára dómur.

-  Conrad hefur aldrei játað eitt né neitt, lögmaður hans (Greenspan) segir að Conrad trúi því í hjarta sínu að hann hafi aldrei gert neitt rangt. Conrad á eignir og mikið fé til að verja sig.  Honum er mikið í mun að flytja aftur til Kanada (Toronto) þar sem hann á óðalssetur, en jafnframt að endurheimta virðingu "fyrrum" landa sinna. 

Verðmiði á virðingu samborgara getur verið stjarnfræðilegur og líklega ekki keypt fyrir nokkurt fé.

Hefði Conrad verið ákærður um alla þrettán ákæruliðina, hefði dómurinn vel getað náð einni öld.  Hann var hins vegar ákærður um fjóra liði, og nú eru þrír af þeim upp í lofti, út af þrengri skilgreiningu Hæstaréttar.

Virðing Kanadamanna fæst hvorki keypt með tárum eða seðlum.  Það verður á brattan að sækja fyrir Conrad Black að endurheimta hana, en víst er að óvilhöll vitni og fyrrum viðskiptafélagar, eru líklega með kuldahroll hríslandi niður bak, því tími hefnda er ef til vill runnin upp fyrir hinn 65 ára gamla Konna svarta.

Siðferðisbrot eru ekki brot á lögum, og sönnunarbyrði í fjársvikamálum er ógnarsterk, hér í Norður-Ameríku.   Löglegt en siðlaust, ógeðfelld setning, en sönn.

Ég held áfram að fylgjast með af faglegum áhuga, býst við því versta og vona það besta og sef bærilega á næturnar.

 

 

 

 

 

 

 

 

Með vottorð í siðferði! "The Spirit of the standard"

Þrátt fyrir að hafa setið ótal tíma í reikningshaldi hjá "Grandfather reikningshalds" á Íslandi, Stefáni Svavarssyni, dettur mér ekki í hug að líta á vottorðið, sem vottorð í siðferði.

Á hinn bóginn, er ljóst að Félag Löggiltra Endurskoðanda hefur skítfallið á meginmarkmiði sínu:

" að gæta samfélagslegra hagsmuna" í aðdraganda hruns. 

Allur sá lærdómur, sem átti og mátti draga af falli Enrons, og hratt af stað miklum breytingum í reikningsskilaaðferðum hjá endurskoðendum víða um heim,  virðast fljótt á litið, aðeins hafa snúist um að vernda endurskoðendur,  þ.e. firra þá ábyrgð.

Það er með hreinum ólíkindum, að ekki skuli hafa heyrst stuna frá einum einasta endurskoðanda, þessara glæpafélaga, sem stunduðu "skipulagða" glæpastarfsemi, sem þarf ekki einu sinni hámenntaða endurskoðendur til að fatta.

Í fyrirlestrum sínum á dögunum, ráðlagði William Black, að beita skynsemissjónarmiðum, þegar kemur að möguleikum til að endurheimta "ránsfenginn".

Í Bandaríkjunum, hefur þessi "djúpi vasi" fyrst og fremst verið í formi bótakröfu á tryggingafélag endurskoðenda.

Í lögum um endurskoðendur 6. grein ber endurskoðanda skylda til að hafa starfsábyrgðartryggingu.

  6. gr. Starfsábyrgðartrygging.
Endurskoðanda er skylt að hafa í gildi starfsábyrgðartryggingu hjá vátryggingafélagi sem hefur starfsleyfi hér á landi vegna fjárhagstjóns sem leitt getur af ásetningi eða gáleysi í störfum hans eða starfsmanna hans samkvæmt lögum þessum. Tryggingarskyldan fellur niður ef endurskoðandi leggur inn réttindi sín, sbr. 1. mgr. 24. gr.

 

„The spirit of the standard“
„Þetta er eitt af því sem að formaður núverandi
alþjóðlega reiknisskilaráðs er sífellt að brýna
fyrir mönnum. Hann er að segja að þið verðið
að finna „the spirit of the standard“ og vinna
í samræmi við hann en ekki að reyna að finna
einhver
göt og segja: Ja, það stendur hvergi
að ég megi ekki gera þetta, eða, það stendur
hvergi að ég þurfi að gera þetta. Þú átt að reyna
að finna þennan anda. Og það er aldrei hægt
í svona fagi að búa til einhvern tæmandi lista
af öllu því sem gera þarf, það er ekki hægt,
þannig að þú verður að tileinka þér þennan
hugsunarhátt,
bæði í endurskoðuninni og ég
er að segja: Lögin eru alveg nógu skýr til þess,
þannig að hafi menn ekki náð að staðfesta efnisinnihaldið
í reikningunum sjálfum þá er hægt
að halda því fram að menn hafi ekki staðið
sig í stykkinu.“
Úr skýrslu Stefáns Svavarssonar fyrir rannsóknarnefnd
Alþingis
23. október 2009, bls. 18.

 

Í ljósi þessa, langar mig að vekja athygli á þessum þrumupistli skálds, til excel skálda:

 

 

Guðmundur Andri Thorsson skrifar:

Svo ótal margt þarf að endurskoða núna - söguna, sjálfsmyndina, pólitíkina, orðræðuna, þjóðarhugmyndina, siðferðið?… En fyrst og fremst þarf þó að endurskoða endurskoðendurna.

Þeir voru aðalskáldin í bænum.

Þessir súrrealistar klæddust gráu og þegar þeir töluðu streymdi grá þoka út um munninn á þeim. Þeir gerðu sjálfa sig ósýnilega en sköpuðu sér sterk tákn sem ekki urðu vefengd. Þeir tóku sér bólfestu í gráum háhýsum og kölluðu sig alþjóðlegum nöfnum sem virkuðu óskaplega ensk og heiðvirð. En þeir bulluðu meira en Jón Gnarr.

Traustið selt

Á bak við hvern útrásarvíking var her af þeim. Þegar við lýsum yfir óbeit okkar á auraspuna útrásarvíkinganna er rétt að hafa hugfast að þeir voru einungis hinn sýnilegi hluti þess villta tryllta spillta kapítalisma sem hér var innleiddur af trúarlegri staðfestu. Þeir sátu þarna einhvers staðar á bak við gráu mennirnir með útlensku skammstafanirnar og unnu baki brotnu við að finna leiðir til að brjóta reglur, koma undan, sniðganga, fela, flækja - gera það sem í daglegu tali er auðkennt með sögninni "að svindla" þó að það hafi sjálfsagt aldrei hvarflað að neinum þeirra. Þeir héldu að þeir væru að "spila fast", "leika sóknarbolta", "ganga eins langt og dómarinn leyfir". Þeir hugsuðu í fótboltaklisjum. Þeir höfðu allir lært það í skólanum að tilgangur lífsins væri að búa til vöru úr sér og fá pening. Með öllum ráðum.

Fram hefur komið að viðskiptahættir mannsins sem veðsetti bótasjóð Sjóvár í braski sínu hafi verið kenndir við Háskólann og nemendur sérstaklega látnir gera grein fyrir þeim á prófi. Það er ekki endilega vegna þess að kennarar við Háskólann séu siðlausir eða fábjánar - þeir hafa kannski bara ekki mikið hugsað út í rétt og rangt - og flækjurnar sem téður viðskiptamaður bjó til virðast hafa þótt svo athyglisverðar frá faglegu sjónarmiði að aðdáun hafi vakið. En það vantar augljóslega eitthvað í nám þar sem slíkt er kennt með velþóknun. Sjálf hugmyndafræðin á bak við það er röng. Sú hugmyndafræði að allt okkar háttalag og öll okkar einkenni sé vara á markaði: líka traust.

Með vottorð í siðferði

Viðskiptadeildir háskólanna framleiddu fólk sem skrifaði til dæmis upp á bókhaldið hjá Fl-Group sem hlýtur að hafa verið dularfullt því engu var líkara en að menn tæmdu með hlálegum flugfélagakaupum þá digru sjóði sem tekist hafði að nurla saman áratugum saman með einokunarokri á þrautpíndri þjóð. Þegar Vilhjálmur Bjarnason reyndi að grafast fyrir um undarlegar færslur af reikningum þá kom virðulegur endurskoðandi og traustsali frá firma með afskaplega langt útlenskt nafn og vottaði að ekkert óeðlilegt sæist. Það var mikið um slík vottorð á þessum árum. Í gamla daga voru sum okkar með vottorð í leikfimi - hér tíðkaðist að gefa hressum gaurum vottorð í siðferði.

Halldór Ásgrímsson (sem raunar er endurskoðandi) var í sjónvarpsviðtali á dögunum þar sem fram kom að ákaflega vel hefði tekist til við einkavæðingu bankanna, sem farið hefðu til aðila sem alls ekki tengdust þáverandi stjórnarflokkum; Finnur Ingólfsson bara forstjóri útí bæ, og hví skyldi hann gjalda þess að hafa verið einhvern tímann í Framsóknarflokkum? Halldór viðurkenndi með landskunnum semingi að ef til vill hefði eftirlitið brugðist, en benti hins vegar á að stjórnvöld hefðu treyst því að endurskoðendur gættu þess að allt væri eins og það ætti að vera - kannski út af öllum löngu og traustvekjandi útlensku nöfnunum.

Þegar sá mikli vefstóll, Enron, var afhjúpaður í Bandaríkjunum, beindu menn mjög sjónum að endurskoðendafyrirtækinu sem bæði annaðist ráðgjöf um auraspunann og endurskoðaði svo bókhaldið, Arthur Andersen. Af því tilefni var rætt við ýmsa endurskoðendur hér á landi í viðskiptablaði Moggans, þar á meðal einn hjá KPMG. Hann var spurður um nauðsynina á opinberu eftirliti með störfum þessarar stéttar. Hann telur það óheppilegt: "Opinbert kerfi sé oft þungt í vöfum og hætt sé við að því myndi fylgja stöðnun."

Stöðnun. Soldið fyndið orð hjá endurskoðanda. Bókhald er nefnilega svo skapandi.

 

Mál án hliðstæðu

Dómsdags yfirskrift er þetta á viðskiptaþingi!

Að sjálfsögðu er framtíð fyrir íslenskt viðskiptalíf!

Með virðingu, trúnað og heilindi að leiðarljósi, er framtíðin björt.

Viðskipti snúast um að báðir aðilar hagnist, ekki bara einn.

Samkeppnisyfirburðir snúast um raunverulega yfirburði, ekki yfirburði með svikum og prettum.

Viðskipti snúast um ábyrgð í víðu samhengi.

Þannig færi vel á því að allir aðilar, hugsi rétt sem snöggvast  áður en taumlaus græðgi og óbilandi sjálfstraust nær völdum:  "Hvað myndi gerast ef allir breyttu eins og ég?"

Það tók nógu marga til að falla í taumleysið, með þeim afleiðingum að heilt efnahagskerfi hrundi!

Þeirri staðreynd má aldrei gleyma.

Er framtíð fyrir íslenskt viðskiptalíf?

Orðspor deyr aldreigi!

Orðsporsvísitala Arions banka er eitthvað alveg nýtt í umræðunni. 

Maður gæti jafnvel haldið að þetta væri svona vog með skalanum:

Fullkomið æruleysi til  fullkomins æðruleysis frá vinstri og hægri.

Í núllstöðu stendur vogin á  skalanum: "Löglegt en siðlaust" 

Hvar á þessari vog lendir þessi "fyrrverandi" útrásavíkingur, vinur olíufurstana og Tortólavinur.

Hann mælist kannski ekki, eða skríður rétt til hægri út af grilljarða sjóðnum sem stofnaður var fyrir nauðstödd börn í Afríku.

Er ekki rétt að hinkra eftir "grátskýrslunni" áður en haldið er lengra í samningum við "meinta ærulausa" viðskiptajöfra?

 

Ólafur heldur Samskipum