Hvaš kostar réttlęti?

Ķ fyrirlestri  um refsilöggfjöf hér ķ Kanada kom upp umręša um  50 įra gamalt moršmįl, sem mér fannst įhugavert fyrir margar sakir, ašallega žó žessar:

1.       1.  Mįliš var ašalkveikjan į žvķ aš daušarefsing var afnumin ķ Kanada įriš 1976 og skyldurefsing   lķfstķšarfangelsi   25 įr fyrir morš af yfirlögšu rįši (1.grįša) sett ķ stašinn.

2.         2.   Réttarmorš višurkennt  og sżknun śtgefin 48 įrum eftir aš dómur var kvešinn upp.  Sakborningur, sem var ašeins  14 įra žegar hann var dęmdur,  hélt stöšugt fram sakleysi sķnu allan tķmann, sem er įkvešin skķrskotun til Geirfinns og Gušmundarmįlsins. 

3.          3.  Skaša- og miskabętur įkvaršašar 6,5 milljón dollara ( 740 milljónir ĶSK)

 

 

Mįlsatvik:

truscott_boy_1116961.jpg

Žann 30.september 1959, eftir ašeins 6 tķma umhugsun, dęmdi kvišdómur ķ Ontario,  Kanada hinn 14 įra gamla Steven Truscott sekan um naušgun og morš į 12 įra skólasystur sinni.   Dómarinn kvaš upp um daušarefsingu meš hengingu, sem skyldi  verša framfylgt  žann 8. Desember 1959.    Ķ fjóra mįnuši lifši  Truscott  ķ skugga daušarefsingar og minntist žess aš hafa hrokkiš viš aš heyra hamarshögg śti fyrir, sannfęršur um aš veriš vęri aš smķša aftökupallinn.  Mįlinu var įfrżjaš og dómurinn mildašur ķ lķfstķšarfangelsi.  Tķu įrum sķšar, eftir óašfinnanlega hegšun ķ fangelsi   var hann lįtinn laus til reynslu, 24 įra gamall.    Steven  skipti um nafn, gifti sig, eignašist žrjś börn og vann ķ myllu og reyndi umfram allt aš lifa lķfinu undir „radar“, en hélt įvallt fram sakleysi sķnu. 

Nż von:

Ķ sjónvarpsžętti  „Fifth Estate“  įriš 2000 sem stżršur var af rannsóknarblašakonunni  Julian Sher; var efasemdum um fullnęgjandi rannsókn mįlsins settar fram, auk nżrra sönnunargagna og vitnisburša sem voru ekki  tekin til greina ķ réttarhöldum.  Ķ kjölfariš skrifaši Julian bók um mįliš sem bar nafniš:   Žar til žś deyrš   e: „Until you are dead“

truscott_national.jpg

Sjónvarpsžįtturinn vakti upp vaxandi óróa og umtal į mešal almennings, en žaš var ekki fyrr en  įriš 2004 sem mįliš var tekiš upp af samtökum sem berjast fyrir endurupptöku į mįlum gagnvart žeim sem dęmdir hafa veriš ranglega.     

e: Association in Defence of the Wrongfully Convicted.

 

 

 

 

Sönnunargögn ógild:

Mįliš var sķšan tekiš upp aš nżju fyrir dómstólum ķ lok įgśst 2007 – 48 įrum eftir aš dęmt var ķ žvķ upphaflega.    Ķ endurupptöku mįlsins, voru öll sönnunargögn dęmd ógild  eša ónęgjanleg og yfirlżsing  gefin  aš „réttarmorš“  e: miscarriage of justice hefši veriš framiš og Steven var sżknašur aš fullu.   

Lķk litlu stślkunnar var meira aš segja grafiš upp til aš freista žess aš finna DNA, įn įrangurs.  Žó var žaš framžróun ķ żmsum vķsindum m.a. žeim sem įętla daušastund śt frį įstandi lķffęra, innihald maga og fleira, sem įtti stóran žįtt ķ aš įšur śrskuršuš daušastund var véfengd,  og žar meš möguleiki Stevens til aš fremja moršiš śtilokuš eša ósönnuš.

Fyrir žį sem įhuga hafa į aš lesa nįnar um žennan ógildingardóm  og grundvöll hans žį er slóšin hér:  http://www.ontariocourts.on.ca/decisions/2007/august/2007ONCA0575.htm      

 

Veršmiši réttlętis:

 

Žar sem ég stunda nś nįm  ķ „forensic  accounting“ og  eitt af verkefnum réttarendurskošunar er aš meta  og reikna śt skašabętur  ķ „ hvaš ef “ ašstęšum, er įhugavert  aš skoša hvaša rök og réttlęting  liggja til grundvallar žegar svona skašabętur eru reiknašar og įkvaršašar.   Skašinn felst ķ töpušum tękifęrum , atvinnutekjum og  beinum kostnaši  t.d. lęknis- og lögfręšikostnaši .    Bętur vegna miska  eru huglęgar og óśtreiknanlegar  og žvķ eru slķkar bętur jafnan įkvaršašar einhliša af dómara.  Ķ mörgum umdęmum er settur hįmarksveršmiši į bętur  vegna rangra sakagifta.  Ķ Wisconsin er upphęšin $ 25.000 fyrir hvert įr ķ fangelsi , ķ Sušur-Carolķnu $ 300.000 į įri og Ohio eru bęturnar $ 100.000 į įri  fyrir žį sem hafa veriš dęmdir saklausir til dauša en $ 50.000 į įri fyrir ašra.

Ķ óhįšri sérfręšingaskżrslu, frį 28. Mars 2008 og lįg til grundvallar įkvöršunar um skaša og miskabętur,  kom vel fram hvķlķkum erfišleikum žaš var bundiš aš  „reikna śt“ skašann:

„ Steven Truscott var hreinsašur af öllum įkęrum nęstum fimmtķu įrum eftir aš hann var dęmdur til dauša ašeins 14 įra gamall.  Hann hefur lifaš lķfinu, framfleytt fjölskyldu og įtt langan og farsęlan starfsferil .  Hann er nś aš komast į eftirlaunaaldur.  Stašreyndin er sś aš engin peningafjįrhęš getur komiš ķ stašinn fyrir töpušu įrin, töpušu tękifęrin eša bętt fyrir skašann af völdum réttarmoršs.  Aš mķnu įliti ętti megin markmiš viš mat į skašabótum aš vera aš tryggja žęgindi og fjįrhagslegt öryggi til ęviloka, auk žess aš hann geti séš  fyrir fjölskyldu sinni eins og honum žykir henta.“

article-page-main-ehow-images-a06-ra-qn-calculate-investment-growth-800x800.jpg

Steven mat sjįlfur   aš skašabętur vegna tapašra atvinnutekna vęri į bilinu $ 1,5 til $3,3 milljónir, og byggši mat sitt  į žvķ aš hann hefši starfaš sem atvinnuflugmašur, ef hann hefši ekki veriš ranglega sakfelldur.

Sérfręšingurinn, sem gat ómögulega stašfest śtreikninga um tapaša innkomu byggša į spįdómum um starfsgrein eša laun, sem Steven hefši hugsanlega fengiš,  vildi frekar nįlgast mįliš śt frį heildar skašabótum, sem tękju bęši til skaša-og miskabóta. 

Heildarfjįrhęš skyldi endurspegla bętur vegna  haršneskju  af völdum  rangrar sakfellingar, en auk žess vera opinber višurkenning į alvarleika skaša og miska sem hann žurfti aš žola. 

money.jpg

Į sama tķma yrši višurkennt aš haršręšiš vęri ķ raun óbętanlegt ķ peningum.   Fariš var yfir allar stašreyndir mįlsins, einkum meš tilliti til žess haršręšis sem fólst ķ žvķ aš vera 14 įra lokašur inn ķ klefa, dęmdur til hengingar , sem  sķšar var breytt ķ lķfstķšardóm, eftir aš aftöku hafši einu sinni veriš frestaš .   Rakin var samanburšur viš önnur skašabótamįl, žrįtt fyrir aš ekkert mįl vęri ķ raun sambęrilegt   og sķšan var talan $ 6,5 milljón sett fram sem skošun sérfręšingsins um heildarbętur,  dómstóllinn félst į žessa skošun og greiddi bętur. Įkęruvaldiš įfrżjaši ekki en bašst afsökunnar.

 

Afstętt mat

Mat į miskabótum er įvallt afstętt og litast kannski fyrst og fremst af umhverfi,  ašstęšum og gildismati  žar sem brotiš er framiš.  Ķ Breišavķkurmįlinu voru bętur til fórnarlamba į bilinu 500žśsund til 2 milljónir, į mešan bętur ķ sambęrilegum  mįlum  ķ Noregi hefšu veriš 15 milljónir.  Hugsanlegt umfang  skaša og miskabóta, mega samt aldrei verša til žess aš endurupptaka mįla er hafnaš, žrįtt fyrir aš flestir sjįi augljósa og knżjandi žörf  fyrir endurupptöku ,    eins og ķ žessu svokallaša Geirfinns og Gušmundarmįli.   

Nišurstaša rannsóknar į rannsókninni ķ žvķ mįli  veršur vonandi lóš į vogarskįl hinnar blindu réttlętisgyšju.

justice-statue-18-inch-yt-7746.jpg


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband