Innanbúðarsvik og önnur - Report to Nation

Nýlega kom út virkilega flott árleg skýrsla um ástand og horfur í fjársvika- og spillingarmálum, gefinni út af samtökum  löggiltra fjársvikaskoðenda (e:Association of Certified Fraud Examiners)  Report to Nation er skýrslan kölluð.

Átakanlegasta niðurstaðan er sú að 5% af tekjum fyrirtækja - landsframleiðslu - heimsframleiðslu tapast á hverju ári vegna fjársvika hvers konar.

Í íslensku samhengi og 1708 milljarða landsframleiðslu værum við að tapa rúmum 85 milljörðum í fjársvik.

 

Helstu niðurstöður voru þessar:

·         Tilkynnt fjársvik höfðu varað að meðaltali í 18 mánuði áður en þau uppgötvuðust

·         Bein fjármálasvik  (peninga og eigna) voru í meirihluta  87% af tilkynntum málum, en voru einnig  „ódýrust“ að meðaltali $ 120.000.  Í 8% tilfella var um að ræða ársreikningasvik, sem voru jafnframt dýrust að meðaltali $ 1 milljón.  Yfir 30% mála voru „spillingarmál“ meðaltals tjónsfjárhæð $ 250.000

·         Innanbúðar fjársvik (e: occupational fraud) eru líklegri til að uppgötvast vegna ábendinga frá öðrum starfsmönnum fyrirtækisins fremur en nokkurri annarri aðferð.  Meirihluti tilkynntra svika komu frá starfsmönnum fyrirtækisins.

·         Spilling og reikningasvik eru áhættumesti þáttur gagnvart fyrirtækjum um allan heim.  Meir en 50% af tilkynntum svikum voru af þessum völdum.

·         Innanbúðarsvik er veruleg ógn gagnvart litlum fyrirtækjum.   Minnstu fyrirtækin  urðu fyrir mestu hlutfallslegu tjóni.  Þau eru með fáa starfsmenn – og fjársvikaeftirlit í lágmarki, sem aftur eykur veikleika gagnvart svikum.

·         Helstu fórnarlömb fjársvika í atvinnugreinum;  Bankar og fjármálafyrirtæki, ríkið og stjórnsýslan, framleiðslugreinar.

·         Tilkoma fjársvikavarna hefur greinanleg og  augljós áhrif til verulegar minnkunnar á fjársvikamálum.    

·         Gerendur í æðri stöðum hafa tilhneigingu  til orsaka miklu meira tjón.  Meðaltal fjársvika af völdum eigenda eða æðstu stjórnenda  nam $ 573.000, af völdum millistjórnenda $ 180.000 og af völdum starfsmanna $ 60.000

·         Því lengur sem gerandinn hefur unnið hjá fyritækinu, því hærri verður tjónið af völdum fjársvikanna.

·         Mikill meirihluti (77%) allra fjársvika voru framin af einstaklingum sem unnu í einni af sex eftirfarandi deildum;  bókhaldi, rekstri, sölu, æðstu stjórnendur, viðskiptaþjónustu og innkaupum.

·         Flestir innanbúðar svikarar, eru að fremja verknaðinn í fyrsta sinn og með hreinan feril.  87% af gerendum höfðu aldrei verið sakfelldir eða ásakaðir um sviksamleg athæfi, og 84% höfðu aldrei hlotið áminningu eða verið vikið tímabundið úr starfi fyrir  ósæmileg athæfi.

·         Í 81% tilfella, „ flaggaði“ gerandinn fleiri en einu rauðu flaggi í hegðunarmynstri sem oftast tengjast sviksamlegu atferli.

o   Lífstandard umfram efni   36% tilfella

o   Efnahagslegir erfiðleikar 27% tilfella

o   Óvenjulega náin tengsl við birgja eða viðskiptavini 19% tilfella

o   Vandamál  tengdu eftirliti og skýrslugjöf 18%

·         Nær helmingur fyrirtækjanna sem urðu fyrir tjóni munu ekki endurheimta tjónið sem þeir urðu fyrir af völdum fjársvika.

 Skýrslan í heild má lesa hér

 

Fjársvik og spilling, hvort heldur er  innanbúðar hjá einkafyrirtækjum - hlutafélögum - í opinberri stjórnsýslu eða í æðstu opinberu stöðum, skapa ekki bara fjárhagslegt tjón - heldur grefur slík "sífelluhegðun"   undir samfélagi sem flestir vilja búa sér og sínum til frambúðar - þannig að ferlið gæti orðið eins og í sögunni um Bláa hnöttinn þegar sólin var njörvuð niður öðrum megin, íbúar hinum megin máttu éta það sem úti fraus.