"Gerum bara ekkert, sem stíflar fljót framfara"

sagði fyrrverandi forsætisráðherra, Þorsteinn Pálsson á Iðnþingi í dag.

Hér má  finna ræðuna í heild sinni  frá mínútu 62,14 til 83,44, rúmlega tuttugu mínútur,  gott fólk af, yfirvegaðri orðræðu um fortíð, nútíð og mögulega framtíð Íslands.

Myndbandið mætti líka nota, sem kennslumyndband fyrir framtíðar-og jafnvel núverandi stjórnmálamenn, í athöfninni;

 * að eiga orðræðu um mikilvægar atvinnugreinar á Íslandi, án þess að sprauta skarni yfir salinn.

*  að tala  af þekkingu, reynslu og virðingu fyrir fortíðinni, nútíðinni og framtíðarkynslóð, sem mun    byggja þetta land.

*  að gera sig sekan um undanskilja "ad hominem" í langri ræðu og halda sig við efnið

*  að tala af yfirvegun og virðingu fyrir fólki og fénaði, hvar svo sem það hefur valið sér að starfa  og lifa

*  að hafa góðan smekk, tala góða íslensku, og velja orð sín af kostgæfni

*  að búa enn yfir miklum kjörþokka, þrátt fyrir áralanga fjarveru frá stjórnmálum

*  og síðast en ekki sízt, að halda kúlinu, þrátt fyrir allt, sem gerist nú innandyra í steinnökkvanum.

Við eigum að hlusta meira á fólk, sem berst fyrir almannahagsmunum í víðum skilningi og minna á fólk, sem þrástagast fyrir sérhagsmunun í þröngum "súrefnislausum" firði.

Það verða alltaf skammtíma hagsmunir

Kusk á kósakkaflibba

Ósjálfrátt  veltir maður  því fyrir sér hvort eitthvað annað en andúð á fyrirlitningu rússneskra yfirvalda  í garð samkynhneigðra, eigi sök á því að helstu þjóðarleiðtogar hafa ákveðið að sniðganga leikana í Sochi.

 

Forsetinn ætlar að hunsa þessa sniðgöngu og mæta með frú og fylgdarliði. 

Þetta munu vera fimmtu vetrarólympíuleikar í forsetatíð hans, hverjum  hann hefur aldrei séð ástæðu til að heiðra með nærveru sinni fyrr en nú, þrátt fyrir að vera liðtækur skíðamaður og áhugamaður um vetraríþróttir?

 

 

Vera kann að mál Sergei Magnitskys, uppljóstrarans sem dó í rússnesku fangelsi í lok nóvember 2009 af völdum brisbólgu, gallsteinastíflu,  harðræðis og barsmíða, sé þungur dropi í bakkafullan bikar umburðarlyndis vesturvelda gagnvart meintum mannréttindabrotum og spillingu í gamla keisaraveldinu.

Hinn 37 ára gamli lögfræðingur Sergei Magnitsky hafði verið í fangelsi í 358 daga, þegar hann lézt, aðeins 7 dögum skemur en leyfilegt er að hneppa fólk í fangelsi án dóms og langa.  Mannréttindaráð í Kremlin úrskurðaði að Magnitsky hafi líklega verið barinn til dauða og neitað um læknisaðstoð.

Saga Sergei er með ólíkindum, og fordæmalaus  einkum vegna þess að rúmlega þremur árum eftir dauða hans, í júlí 2013, var Sergei fundinn sekur um skattsvik í Moskvu, atburður sem talinn er tengjast ágreiningi milli Rússlands og Bandaríkjanna, vegna hinna svokölluðu Magnitskys laga, sem sett voru í Bandaríkjunum 2012, til að koma í veg fyrir að opinberir rússneskir embættismenn, sem tóku þátt í $ 230 milljóna skattsvikum að koma til Bandaríkjanna eða að eiga hvers kyns viðskipti þar.    

Drepinn fyrir að standa upp gegn spillingu .......

Hæstiréttur Rússlands leyfði árið 2011 að rétta í málum látins fólks, með það að markmiði að hreinsa nöfn látinna ástvina.  Þessum lögum var beitt gegn Sergei, til að sverta nafn hans og skilaboð yfirvalda með þessum réttarhöldum eru eins konar forherðing gagnvart erlendri gagnrýni vegna mannréttindabrota í Rússlandi.

Í yfirlýsingu sem Bill Browder, skjólstæðingur Sergei gaf, eftir úrskurð dómarans um skattsvik Sergei og hans sjálfs sagði hann að dómurinn færi á spjöld sögunnar sem einn skammarlegasti atburður í sögu Rússlands, síðan á Stalintímanum.  „ Versti hlutinn í niðurstöðu dómsins í dag er sá hræðilegi sársauki sem rússneska stjórnin er reiðubúinn að valda harmi sleginni fjölskyldu manns, sem var drepinn fyrir að standa upp gegn spillingu yfirvalda og misbeitingu lögreglu“

Forsagan

Í viðtali við Charlie Rose hjá Bloomberg  í september 2012, lýsir Bill Browder CEO hjá Hermitage Capital og skjólstæðingur Sergei Magnitsky, með eigin orðum, hvernig hann hratt af stað rannsókn á skattsvikum í Rússlandi af hálfu opinberra starfsmanna og hvers vegna. 

hlekkur:  http://www.businessweek.com/videos/2012-09-19/hermitage-ceo-browder-on-russian-tax-fraud

Fyrirtæki Bill Browders var eitt stærsta fjárfestingafyrirtæki í Rússlandi, sem hafði vaxið á 10 ára tímabili  frá $ 25 milljónum 1996  í $ 4.5 milljarða.  

Síðla árs 2005 þegar Browder  var á leið frá viðskiptafundi í London til Moskvu, var hann stoppaður af landamæravörðum, settur í varðhald og næsta dag var hann rekinn úr landi.  Hann vildi ekki verða innlyksa með eignir í Rússlandi, og innleysti því allar eignir, seldi öll peningabréf og áhættubréf og flutti alla peninga út úr landinu, og hélt þar með að málinu væri lokið, eftir að hafa skilað peningum til fjárfesta og bjóst við að geta byrjað upp á nýtt, annars staðar.

Í júní 2007, 18 mánuðum eftir að hafa verið rekinn úr landi, ruddust 25 lögreglumenn inn á skrifstofu hans,  Moskva industry,  þar sem skjöl vegna allra fjárfestingafyrirtækjanna voru gerð upptæk.  Það næsta sem gerðist var að nafn Browders og annarra eiganda var afmáð úr öllum fyrirtækjaskrám, hann var ekki lengur eigandi þessara fyrirtækja. 

Sergei Magnitsky ráðinn

Þegar hér var komið sögu ákvað Browder að ráða Sergei Magnitsky lögfræðing til að finna út hvað hafi gerst.  Hann hafði mikla trú á Sergei, hafði unnið með honum áður og sagði hann áreiðanlegan og kláran.  Eftir að hafa rannsakað málið, kom Sergei til baka til Browder og sagði hlutina vera miklu verri en haldið var í fyrstu.

Lögreglan hafi ekki aðeins „stolið“ þessum fyrirtækjum, heldur bjuggu þeir  til falska skuldasamninga að fjárhæð $ 1 milljarð við þrjú skúffufyrirtæki, síðan hafi  þau farið fyrir dóm til að krefjast greiðslu á þessum fölsku skuldum.  Þrír lögfræðingar, komu fram í réttinum fyrir hönd fyrirtækja Browders, sem hann hafði ekki ráðið og enga hugmynd um.   Lögfræðingarnir þrír reyndu ekki að verjast, heldur lýstu sig seka um að skulda þessum skúffufyrirtækjum milljarð dollara.  Dómarinn stimplaði skuldina aðfararhæfa og þeir fóru til að leita að peningum, en fundu enga, því Browder hafði leyst upp allar eignir fyrirtækisins, án vitundar þeirra.

Skattaendurgreiðsla til „spilltra“ embættismanna.

Sergei uppgötvaði síðan árið 2009 að lögreglan,  í samvinnu við glæpasamtök, höfðu með sviksamlegum hætti sent  endurkröfubeiðni til rússneskra skattayfirvalda um endurgreiðslu upp á $ 230 milljón og fengið.  Þetta voru $230 milljónirnar sem fyrirtæki Bill Browdens hafði greitt til skattsins  árið sem þeir seldu hlutabréfin og verðbréfin, og lögreglan og glæpasamtökin náðu þeim til baka.

Á síðasta ári birtu samtök rannsóknarblaðamanna ógrynni af skrám yfir bankareikninga skúffufyrirtækja í skattahreiðrum, þar á meðal 23 sem tengdust $ 230 milljónunum sem stolnar voru, auk upplýsinga um að eiginmaður eins rússneska yfirmannsins hafði millifært milljónir dollara inn á svissneskan reikning, sem eitt af þessum skúffufyrirtækjum hafði sett upp.

Sergei handtekinn og pyntaður í fangelsi.

Sergei upplýsti yfirvöld um svikin og bar vitni gegn lögreglunni í rétti.  Einum mánuði síðar, mætti einn af lögreglumönnunum heim til hans, nam hann á brott og fór með hann í fangelsi þar sem pyntingarnar hófust til að hann drægi vitnisburð sinn tilbaka.  

Sergei skráði mjög nákvæmlega niður alla söguna um fangelsisvist sína, harðræðið  og slæmu meðferðina.    Hann sendi 450 kvartanir til yfirvalda um meðferðina, þar sem öllu var  lýst í smáatriðum.  Einu sinni í mánuði kom lögfræðingur hans og fékk bunka af kvörtunum og lýsingum á því hvernig honum reiddi af í fangelsinu.  Eftir 6 mánaða harðræði var Sergei orðinn mjög veikur og máttfarinn af magaverkjum og gallsteinum og þurfti nauðsynlega að fara í uppskurð vegna þeirra.  Hann skrifaði tugir beiðna um að hann fengi nauðsynlega heilbrigðisþjónustu en án árangurs.  Heilsu hans hrakaði hratt og hann var sárkvalinn án nokkurra verkjalyfja.   Að kvöldi 16. Nóvember 2009 var ástand hans orðið mjög alvarlegt, og þá var hann settur í einangrunarklefa, hlekkjaður við rúmið þar sem átta verðir börðu hann til dauða með gúmmísvipum.  Að sögn Browders var atburðurinn skráður af rússneskum yfirvöldum, og verðirnir átta höfðu gefið skriflega staðfestingu á að hafa tekið þátt í barsmíðunum. 

 

Í desember 2012 var haft eftir Vladimir Putin í sjónvarpi að Magnitsky hefði dáið vegna hjartabilunar en ekki misþyrmingar, og bætti við að málið þyrfti frekari rannsóknar við, þar sem hinn ungi lögfræðingur hafi ekki verið neinn engill.  Í kjölfar þessara ummæla var eins og barátta væri hafinn til að sverta minningu Sergei og fyrrverandi vinnuveitanda hans Hermitage Capital og hr. Browder, sem hafði ráðið Sergei Magnitsky til að rannsaka fjársvik. 

Magnitsky lögin

Í lok árs 2012 voru samþykkt lög í Bandaríkjunum,  sem bönnuðu opinberum rússneskum embættismönnum , sem taldir hafa tekið þátt í $230 milljóna skattsvikunum að koma til Bandaríkjanna,  eða eiga hvers konar bankaviðskipti innan Bandaríkjanna.  Svar Rússanna var að banna ættleiðingar rússneskra barna til Bandaríkjanna.  Snemma í janúar 2013 fjallaði ritstjórnargrein í Financial Times um málið og lýsti því sem stórfelldu, vel skráðu og afhjúpandi fyrir hinn „dökka Putin-isma“.

Fjórar manneskjur, sem tengjast Sergei hafa látist við dularfullar kringumstæður.  Sá fjórði, Alexander Pereplichny  féll niður og dó 44 ára gamall, nálægt heimili sínu í Surrey í Bretlandi 10.nóvember 2012.  Alexander  sótt um hæli í Bretlandi árið 2009 og aðstoðaði við svissneska rannsókn á peningarþvætti m.þ.a. útvega sönnunargögn gegn spilltu embættismönnum og þeim sem tengdust $ 230 milljóna skattsvikum, sem Sergei hafði rannsakað.

Hann hafði einnig verið vitni gegn neti af rússneskum ráðamönnum sem notuðu evrópska bankareikninga til að kaupa lúxus eignir í Dubai og Montenegro skv. blaðinu Independent. 

_____________________

Að þessu sögðu , felst ekki mikill tvískynningur í því að skjóta skjólshúsi yfir uppljóstrarann Edward Snowden, sem afhjúpaði og staðfesti að njósnir Bandaríkjamanna um náungann eru að færast nær villtustu framtíðarsýn um „stóra bróður“,  á meðan rússneskur uppljóstrari er drepinn í fangelsi fyrir að standa upp gegn spillingu yfirvalda og meisbeitingu lögreglu?

Brýnt er að uppljóstrarar njóti verndar og gjaldi ekki fyrir að koma fram og segja frá ólöglegri starfsemi og spillingu.  GRECO hefur um árabil skorað á íslensk stjórnvöld að setja í lög vernd fyrir uppljóstrara.  Nýja stjórnarskráin, sem sett var í "tætarann" af stjórnvöldum hefði tryggt slíkt ákvæði.

 

 

Heimildir:  Google - Sergei Magnitsky 

Forsetahjónin fara til Sochi

Uppstigningardagur miðstéttarinnar!

Þungu fargi er nú létt af "heimilinum".  Óvissunni, sem nagaði sí og æ og gaf raunhæfar vonir hjá sumum en óskhyggju hjá öðrum,  er nú lokið.

Búið er að skilgreina forsendubrestinn sem allt umfram 4.8% hækkun vísitölu frá 31.des 2007 - 31. des 2010.

Í síðustu bloggfærslu minni 15.september s.l. fór ég í smá leik að forsendubresti.  Ég miðaði við að 4% hækkun vísitölu væri normal ástand, og að bresturinn hefði hafist 1. janúar 2007 en ekki í desember eins og nefndin gerir ráð fyrir.

Niðurstaðan teiknaðist samt á mjög svipaðan hátt,  kúdos fyrir mig.  Af 20 milljóna láni mega lántakendur gera ráð fyrir að forsendubrestur hafi verið um 4 milljónir.  Þar var þakið sett og er það vel.

Búin að lesa yfir skýringar ráðuneytisins, spurningar og svör um ólíkustu tilvik, sem fólk stendur frammi fyrir.  Svörin eru tiltölulega skýr og auðskiljanleg.  Kúdos fyrir ráðuneytið og nefndina.

Fjármögnun 80 milljarða er hins vegar háð óvissu.  Engu að síður er búið að koma því þannig fyrir að nú er biðinni löngu lokið, og fólk getur farið að snúa sér að lífsbaráttunni, taka ákvarðanir um framhald og teikna upp framtíðina miðað við þessar forsendur.

Fjármögnun 70 milljarða er háð minni óvissu, þar sem lántakendur og launagreiðendur þeirra eiga sjálfir að fjármagna 30 milljarða, en ríkið ætlar að leggja 40 milljarða skatttekjur í púkkið.

Ein vinkona mín skrifaði á facebook:  "Hvað er séreignasparnaður?"! Líklega finnur hún enga samsömun í þessari svokölluðu miðstétt, sem á að hafa risið upp í dag.  

Stóra "lygin" snýst þess vegna um að þessar aðgerðir áttu ekki að kosta ríkissjóð krónu!  Allir vissu betur, en það er samt ljótt að ljúga.

Að öðru leyti lýst mér vel á þessar aðgerðir, og sé ekki að flækjustigið þurfi að kæfa framkvæmdina þegar fram líða stundir.  

Ætluð og líkleg áhrif á hagkerfið eru samt afgreidd með töluverðri léttúð.  Þessar aðgerðir eiga að jafnaði einungis að hafa jákvæð áhrif á hagvöxt, atvinnustig, neyslu og ekki teljandi á verðbólgu og gengi.

Eftir stendur eins og sagt var í fyrri pistli, að væntingar margra voru um meiri niðurfærslu, smá happdrættisvinning kannski.  Til þess að spila í svoleiðis happdrætti þarf fólk að stunda "grunnatvinnuveginn" og vera í réttum flokki.   Reynslan kennir okkur það.

Mér finnst samt ekki rétt að kalla þetta 150 milljarða niðurfellingu skulda, svo er alls ekki. Niðurfellingin á grundvelli forsendubrests verður 80 milljarðar, restin greiðist af okkur öllum, og ekki síst þeim sem skulda þessi lán.

Nú mega jólin koma hjá miðstéttinni!

Lögfræðingar kætast líka, því framundan eru endalaus réttarhöld um réttmæti þess að skattleggja þrotabú bankanna eins og um fjármálastofnun í fullum rekstri væri.  Fjármála og forsætis telja að svo sé og ætla að fylgja málinu upp á æðsta dómsstig.

Aðventu - og fullveldis (1918) kveðja.

Greiðslubyrði lána lækkar strax

Leikur að forsendubresti

Í Kastljósviðtali í vikunni staðfesti forsætisráðherra, enn einu sinn  áform um leiðréttingu á forsendubresti sem varð frá 2007 – 2010. 

Hann sagði jafnframt að fólk gæti strax núna byrjað að reikna út leiðréttingu sína, enda kæmi það fram í stjórnarsáttmála hvernig útreikningi skyldi háttað en þar stendur:

"Grunnviðmiðið er að ná fram leiðréttingu vegna verðbólguskots áranna 2007–2010 en í því augnamiði má beita bæði beinni niðurfærslu höfuðstóls og skattalegum aðgerðum.  Um ferður að ræða almenna aðgerð óháð lántökutíma með áherslu á janfræði"  Stjórnarsáttmáli 2013

Aðstæður fólks eru misjafnar, sumir hafa haldið sínu striki, í sömu íbúð, með sömu lán, alltaf getað staðið í skilum;  fyrir þetta fólk verður útreikningurinn auðveldur.

Aðrir hafa selt eða misst húsnæðið, flutt úr landi, keypt annað húsnæði eða farið út á leigumarkaðinn.  Forsendubrestur þessa hóps er líklega flóknari, huglægari, óbætanlegri.   

Fram kemur að leiðrétting verði í formi niðurfærslu lána,  en gagnvart þeim sem ekki lengur hafa lán til að niðurfæra, myndi leiðrétting þurfa að koma í gegnum skattakerfið eða með öðrum hætti.

Hvað er forsendubresturinn í tölum? 

Þegar forsendubrestur er metinn verður líklega litið til undirliggjandi verðbólgu áranna á undan og fundið ásættanlegt meðaltal, sem talið verður innan forsendna.  Allt umfram ásættanlegt meðaltal skoðast þá sem brestur. 

Meðtalshækkun neysluvöruvísitölu  áranna 1997-2006 var 4%, ein nálgun að forsendubresti  væri því að ákvarða alla hækkun umfram 4% sem forsendubrest hvers árs.   Önnur nálgun væri að miða við verðbólgumarkmið Seðlabankans, en þá væri orðið hált á svelli, því þau markmið hafa aldrei nást, hvort sem um bullandi góðæri, eða grenjandi hallæri væri að ræða.  

Þessi tafla sýnir a)  meðaltalsvísitölu neysluverðs áranna 2007-2010, b) hækkun í % milli ára  c) meðaltalsvísitölu án forsendubrests m.v.  "normal" ástand 4% verðbólgu á ári að meðaltali.

	a)	b)	c)
	NV	%	NV -brestur
2007	273.1	4.8%	271.0
2008	307.7	12.7%	281.9
2009	344.6	12.0%	293.1
2010	363.2	5.4%	304.9

 

Niðurfærsla í tölum af t.d. láni sem stóð í 10 milljónum 1.janúar 2007

Til að einfalda útreikning er horft fram hjá afborgunum á tímabilinu.  Einungis er skoðuð "lækkun" höfuðstóls miðað við ofangreinda nálgun á  forsendubresti.  

  

	a)	b)	c)
Staða láns 10 milljónir  1.1.2007	m/ fors- endubresti	án fors-  endubrests	uppsafnaður forsendu-   brestur
2007	10,479,662	10,400,000	79,662
2008	11,807,368	10,816,000	991,368
2009	13,223,331	11,248,640	1,974,691
2010	13,937,068	11,698,586	2,238,483

Íbúðaskuldir heimila við lánastofnanir og lífeyrissjóði nam 1274 milljörðum fyrir rétt rúmu ári síðan (30.sept. 2012) skv. Seðlabanka Íslands, þar af óverðtryggð um 240 milljarðar og gengisbundin 85 milljarðar.

 

Í yfirlýsingu sinni, áskilur ríkisstjórn sér rétt til að setja þak á leiðréttingar og beita öðrum úrræðum til þess að koma í veg fyrir mismunun og gæta jafnræðis.

 

Skv. ofangreindu mætti fjölskylda með lán sem stóð í 20 milljónum í upphafi árs 2007 eiga von á allt að 4,5 milljóna niðurfærslu.  Hvort sú niðurfærsla lækki greiðslubyrði lána niður í þolanleg mörk er óvíst, en væntingar og síendurtekið daður og stóryrði um þessa aðgerð gerir það að verkum að lífsnauðsynlegt er að klára þennan forsendubrest í eitt skipti fyrir öll, svo fókusinn, framsóknin og hamingjan lifi áfram, og ekki myndist skaðabótaskylda vegna væntinga gagnvart íslenska ríkinu, sem yrði líka einsdæmi í veröldinni.

Mörg stór verkefni stjórnvalda

Bankarekstur í samfélagi í sárum!

Styrmir Gunnarsson spyr áleitinnar spurningar í greinarkorni með yfirskriftinni;  "Hvernig geta bankar náð svona hagnaði út úr samfélagi sem er enn í sárum". Dittó á þessa spurningu hugsaði ég og hóf smá rýni í tölurnar.

Í fréttinni sem ég hengi við þennan pistil  og öðrum fréttum af afkomu bankana er lítið gert til að rýna í tölurnar að baki.    

Gera verður greinamun á því hvort "hagnaður" stafar af raunverulegum árangri í aukningu á tekjum eða lækkunar á gjöldum.

Bankarnir þrír hafa búið við undarlega stöðu s.l. fimm ár, vegna skuldasafnsins, sem þeir fengu á hrakvirði, en hafa svo smátt og smátt verið að leysa inn "hagnað" sem stafar að mestu leyti af uppfærslu á lánum sem þeir fengu til eignar með "deep discount" eins og Landsbankinn orðar fyrirbærið.

Mætti halda að nú fimm árum seinna væri þessi innlausn á skuldasafninu komin í jafnvægi og að mestu lokið en það er nú öðru nær, eins og kemur fram  í rekstrarreikningum bankanna þriggja fyrir fyrstu sex mánuði þessa árs og ársins í fyrra. 

Grunnrekstrartekjur banka felast í vaxtamun, þóknunar og umboðslaunum.  Stærstu rekstrargjöld eru laun og launatengd gjöld sem eru um og yfir helmingur rekstrargjalda.  Íslandsbanki er í raun eini bankinn sem "státað" getur að lækkun rekstrarkostnaðar um 500 milljónir milli ára.  Árangur Landsbankans í lækkun rekstrarkostnaðar, kafnar alveg í gjaldfærslu launa í formi hlutabréfagjafar til starfsmanna eins og frægt var.  Arion banki er með mikla hækkun á rekstrarkostnaði.

En skoðum nú hvern lið fyrir sig;

 Vaxtatekjur nettó   

• Landsbanki 16,997 mkr og lækkaði um 8,5% milli ára
• Íslandsbanki 14,518 mkr og lækkaði um 12,5% milli ára
• Arion banki 12,667 mkr og lækkaði um 8,7% milli ára

Nettó tekjur af þóknun og umboðslaunum

• Landsbanki 2,960 mkr og hækkaði um 41,5% milli ára
• Íslandsbanki 5,122 mkr og hækkaði um 15,7% milli ára
• Arion banki 5,298 mkr og lækkaði  um  0,7% milli ára  

Til gamans (eða gremju) er hér yfirlit yfir ofangreindan kjarnarekstur árið 2007

2007   Vaxtatekjur nettó Þóknun og umboðslaun

• Landsbanki 54 milljarða 39 milljarða
• Glitnir 39 milljarða 37 milljarða 
• Kaupthing 80 milljarða 55 milljarða                                                                          

Glöggt má sjá að þóknunartekjur og umboðslaunatekjur nettó vógu þungt í kjarnarekstrinum allt frá 70% af vaxtatekjum nettó og uppúr.  

Samdráttur í mikilvægasta tekjuliðnum um og yfir 8% milli ára, myndi valda miklum vandræðum hjá hvaða  fyrirtæki sem er. 

Nettó uppfærsla  á lánasafni fengnu á "deep discount"  

• Landsbanki 6,251 mkr og hækkar um 32% milli ára (2012 4,733 mkr)
• Íslandsbanki 7,850 mkr og hækkar um 336,4% milli ára (2012 1,799 mkr)
• Arion banki   134  mkr og lækkar um 94,7% milli ára ( 2012  2,532 mkr)

Hér er komin ein helsta skýring á því að "hagnaður" Arion banka er lægstur af bönkunum þremur.

 

Óljóst er eftir hvaða leiðum og reglum uppfærsla lánasafnsins á sér stað, en áður hefur verið bent á þá skoðun að ekki væri óeðlilegt að henni væri að fullu lokið fimm árum síðar.   

Því veltir maður  því fyrir sér hvort fleiri "kökur" leynist í boxinu, þ.e. hvort óinnleystur hagnaður vegna uppfærslu lána bíði "verri" tíma.  

Definition of 'Cookie Jar Accounting'

An accounting practice in which a company uses generous reserves from good years against losses that might be incurred in bad years. Cookie jar accounting is a sign of misleading accounting practices.

 

Nettó gengismunur ( gengishagnaður að frádregnu gengistapi)

• Landsbankinn gengishagnaður 1,188 mkr hækkar um 42% milli ára
• Íslandsbanki gengistap 1,715 mkr versnar um 332% milli ára
• Arion banki gengistap 1,248 mkr versnar um 738% milli ára

 

S.l. hálft ár hefur krónan styrkst nokkuð og því er ljóst að nettó eignastaða Landsbankans í erlendum gjaldeyri er jákvæð, en neikvæð hjá hinum tveimur.

 

Heildartekjur  

• Landsbankinn 34,894 mkr og hækkar um 48,1% milli ára ( 2012  23,560 mkr)
• Íslandsbanki 28,453 mkr og hækkar um 12,7% milli ára ( 2012  25,253 mkr)
• Arion banki 20,832 mkr og lækkar um   16,4% milli ára (2012  24,930 mkr)

 

Mjög er farið að draga í sundur með bönkunum í samanburði við fyrra ár, þegar heildartekjur námu á bilinu 23-25 milljarða.  Skýringu á hækkun og lækkun heildartekna milli ára er fyrst og fremst að finna í uppfærslu á lánasafni, eins og að ofan er lýst.

 

Rekstrarkostnaður

• Landsbankinn  16,190 mkr og hækkar um 34,6% milli ára (2012 12,027 mkr) *
• Íslandsbanki 13,046 mkr og lækkar um 3,7% milli ára ( 2012 13,550 mkr)
• Arion banki 12,907 mkr og hækkar um 10,8% milli ára (2012 11,644)

* Á tímabilinu var gjaldfærð "hlutabréfagjöf" til starfsmanna Landsbankans undir laun samtals um 4,7 milljarðar, án þeirrar færslu hefði rekstrarkostnaður Landsbankans lækkað um 4,6% eða svipaða fjárhæð og Íslandsbanki.

 

 

Í ofangreindri útleiðslu tel ég mig hafa sýnt fram á "hvernig bankar geti náð svona hagnaði út úr samfélagi sem er enn í sárum."

Bankar eru búnir að afskrifa hundruði milljarða, engu að síður geta þeir enn fært upp lánasöfnin á grundvelli líklegra endurheimta, og tekjufært í bókum sínum, og rekið sig með "viðunandi" hagnaði.

Í eðlilegu árferði, þegar loftið í lánasöfnunum verður innleyst að öllu leyti, er ljóst að rekstur bankanna á undir högg að sækja. 

 

 

 

 

 

Högnuðust um 32,6 milljarða

Innanbúðarsvik og önnur - Report to Nation

Nýlega kom út virkilega flott árleg skýrsla um ástand og horfur í fjársvika- og spillingarmálum, gefinni út af samtökum  löggiltra fjársvikaskoðenda (e:Association of Certified Fraud Examiners)  Report to Nation er skýrslan kölluð.

Átakanlegasta niðurstaðan er sú að 5% af tekjum fyrirtækja - landsframleiðslu - heimsframleiðslu tapast á hverju ári vegna fjársvika hvers konar.

Í íslensku samhengi og 1708 milljarða landsframleiðslu værum við að tapa rúmum 85 milljörðum í fjársvik.

 

Helstu niðurstöður voru þessar:

·         Tilkynnt fjársvik höfðu varað að meðaltali í 18 mánuði áður en þau uppgötvuðust

·         Bein fjármálasvik  (peninga og eigna) voru í meirihluta  87% af tilkynntum málum, en voru einnig  „ódýrust“ að meðaltali $ 120.000.  Í 8% tilfella var um að ræða ársreikningasvik, sem voru jafnframt dýrust að meðaltali $ 1 milljón.  Yfir 30% mála voru „spillingarmál“ meðaltals tjónsfjárhæð $ 250.000

·         Innanbúðar fjársvik (e: occupational fraud) eru líklegri til að uppgötvast vegna ábendinga frá öðrum starfsmönnum fyrirtækisins fremur en nokkurri annarri aðferð.  Meirihluti tilkynntra svika komu frá starfsmönnum fyrirtækisins.

·         Spilling og reikningasvik eru áhættumesti þáttur gagnvart fyrirtækjum um allan heim.  Meir en 50% af tilkynntum svikum voru af þessum völdum.

·         Innanbúðarsvik er veruleg ógn gagnvart litlum fyrirtækjum.   Minnstu fyrirtækin  urðu fyrir mestu hlutfallslegu tjóni.  Þau eru með fáa starfsmenn – og fjársvikaeftirlit í lágmarki, sem aftur eykur veikleika gagnvart svikum.

·         Helstu fórnarlömb fjársvika í atvinnugreinum;  Bankar og fjármálafyrirtæki, ríkið og stjórnsýslan, framleiðslugreinar.

·         Tilkoma fjársvikavarna hefur greinanleg og  augljós áhrif til verulegar minnkunnar á fjársvikamálum.    

·         Gerendur í æðri stöðum hafa tilhneigingu  til orsaka miklu meira tjón.  Meðaltal fjársvika af völdum eigenda eða æðstu stjórnenda  nam $ 573.000, af völdum millistjórnenda $ 180.000 og af völdum starfsmanna $ 60.000

·         Því lengur sem gerandinn hefur unnið hjá fyritækinu, því hærri verður tjónið af völdum fjársvikanna.

·         Mikill meirihluti (77%) allra fjársvika voru framin af einstaklingum sem unnu í einni af sex eftirfarandi deildum;  bókhaldi, rekstri, sölu, æðstu stjórnendur, viðskiptaþjónustu og innkaupum.

·         Flestir innanbúðar svikarar, eru að fremja verknaðinn í fyrsta sinn og með hreinan feril.  87% af gerendum höfðu aldrei verið sakfelldir eða ásakaðir um sviksamleg athæfi, og 84% höfðu aldrei hlotið áminningu eða verið vikið tímabundið úr starfi fyrir  ósæmileg athæfi.

·         Í 81% tilfella, „ flaggaði“ gerandinn fleiri en einu rauðu flaggi í hegðunarmynstri sem oftast tengjast sviksamlegu atferli.

o   Lífstandard umfram efni   36% tilfella

o   Efnahagslegir erfiðleikar 27% tilfella

o   Óvenjulega náin tengsl við birgja eða viðskiptavini 19% tilfella

o   Vandamál  tengdu eftirliti og skýrslugjöf 18%

·         Nær helmingur fyrirtækjanna sem urðu fyrir tjóni munu ekki endurheimta tjónið sem þeir urðu fyrir af völdum fjársvika.

 Skýrslan í heild má lesa hér

 

Fjársvik og spilling, hvort heldur er  innanbúðar hjá einkafyrirtækjum - hlutafélögum - í opinberri stjórnsýslu eða í æðstu opinberu stöðum, skapa ekki bara fjárhagslegt tjón - heldur grefur slík "sífelluhegðun"   undir samfélagi sem flestir vilja búa sér og sínum til frambúðar - þannig að ferlið gæti orðið eins og í sögunni um Bláa hnöttinn þegar sólin var njörvuð niður öðrum megin, íbúar hinum megin máttu éta það sem úti fraus.

 

 

 

Spenningur og tilhlökkun

í viðræðum við verðandi ráðherra nýrrar ríkisstjórnar báru allir við mikilli tilhlökkun og spenningi að takast á við mikla áskorun og verkefni.

Það er einlæg von allra að næsta kjörtímabil muni standa undir þeim væntingum. 

Tel það vera  áhugaverðan kost að enginn hefur "ráðherrareynslu".

Árnaðaróskir til nýrrar ríkisstjórnar, með ósk um velfarnað, hagsæld og hamingju fyrir alla Íslendinga. 

 

Enginn áður gegnt ráðherraembætti

Okkar elstu bræður og systur!

Það er alveg sérlega ógeðfellt þegar komið er illa fram við börn og aldraða.

Báðir þessir aldurshópar eru oftast viðkvæmir vegna trúgirni sinnar og bjargfastrar trúar á þá sem ráða og eiga að ráða þeim heilt.

Heilindin og heiðarleikinn er hvergi tærari en meðal þessara aldurshópa.  Særindin og angistin verður heldur aldrei eins áþreifanleg, þegar gert er á hlut þeirra.

Heldri borgari sagði sögu sína í Kastljósi í kvöld, þar sem hann keypti "afnotarétt" í íbúð, gegn því að fá stofnfé endurgreitt við flutning eða dauða.  

Hann talaði alltaf um gamlingja, sem er óþarfi, hann og hans kynslóð eru heldri borgarar og ættu að njóta skilyrðislausrar og oggulítið æðri virðingar en aðrir  í þjóðfélaginu.  Nú sér hann fram á að hafa tapað öllu stofnfénu, og enginn hefur enn verið dreginn til ábyrgðar, enda málið órannsakað þannig að dómtækt sé. 

Núverandi stjórnarformaður Eirar er skv. heimasíðu hans ;" Fv. ráðherra, seðlabankastjóri, formaður Framsóknarflokksins og rektor"  og var reyndar ráðherra á meðan 42. greinin var numin úr gildi 2007.  

Sú grein hefði ekki heimilað sölu "afnotarétts" (vegna þrýstingar frá Grund ?)  þannig að hægt var að tryggja fjármögnun á 200 íbúðum með því að veðsetja þennan rétt, á sama tíma og fasteignamarkaðurinn á Íslandi var að falla helfrosinn til botns.

Kastljósmenn reyndu að sveifla "hagsmunaárekstraflagginu" sem blaktir oftast við hún í íslenskri stjórnsýslu og er akkilesarhællinn, þegar kemur að siðferði í stjórnsýslu.     Stjórnarformaðurinn svaraði fullum hálsi, að hann hafi verið beðinn um þetta, þannig að skilja mátti að sú beiðni innfæli hlutlægni gagnvart hagsmunaárekstrum.

Þessi rök um óhæði, myndu ekki halda hjá alþjóðlegum stofnunum sem gera út á að meta heilindavísa (integrity indicators) í stjórnsýslu.   Hefur ekkert að gera með faglega þekkingu og hæfni viðkomandi, sem margir vilja oft rugla saman, þegar umræðan um hæfi vegna hagsmuna er tekin.

Stjórnarformaðurinn  staðfestir sjálfur í viðtalinu að rannsókn þyrfti að fara fram á því hvernig eignaupptaka hjá heldri borgurum í góðri trú átti sér stað.    Stjórnarformaðurinn  er auk þess  býsna brattur þegar hann næstum fullyrðir að stofnfé þess muni ekki tapast, þrátt fyrir að félagið sé nú í greiðslustöðvun og horfur slæmar.

Ég vona sannarlega að brugðist verði skjótt og vel við þessum orðum stjórnarformannsins, sem ráðinn var, eftir að  hrunstjórn Eirar og framkvæmdarstjórn  fór frá, og að hann geti staðið við stóru orðin líkt og eftirmaður hans sem formaður flokksins og er að taka við forsætisráðherrakeflinu.  

Kynslóðin sem þarna býr, fæddist í kreppu og  eru blóðið, svitinn og tárin sem kom okkur hingað. 

Sýnum þeim þá virðingu sem þau eiga skilið, og oggulítið betur! 

 

Forherðing í fyrirtækjarekstri!

Á meðan við vorum að vinna að yfirlýstu markmiði um að verða "fjármálamiðstöð Evrópu" með dyggum stuðningi fyrirmanna, forseta og forsætisráðherra var orðsporið mikils metið, gott ef ekki tókst að klína það inn á "óáþreifanlega" eign í efnahagsreikningi, sem hægt var að veðsetja og slá lán út á.

Hvataferðir út um allar trissur fyrir alla flóruna,  stanslaust stuð  í alls konar þema, með ljósmyndara frá Séð og heyrt og Hverjir voru hvar til að tryggja að allir vissu í hvaða lukkupotti starfsmenn fyrirtækjanna syntu í frá morgni til kvölds og langt fram á nótt.

Þetta virkar dáldið eins og sagan um bankana;

"when it´s sunny outside they hand you an umbrella, but take it back when it starts to rain"

Þegar atvinnuleysi er mínus eitthvað og fyrirtæki bjóða hátt í starfsmenn, er beinlínis gert út á starfsánægju.  Þegar kreppir að, flyst starfsöryggi hæst upp á þarfaskala starfsmanna, og þá er líka gert út á það, með fordæmalausri forherðingu eins og í tilfelli Láru Hönnu, á hennar viðkvæmasta augnabliki. 

Mjög mörg fyrirtæki héldu samt "kúlinu" í gegnum sætt og súrt.  Stjórnendur fyrirtækja, banka og fjármálastofnana hafa sýnt aðdáunverða aðlögunarhæfni og vilja til að setja dempara undir verstu skellina.  Héldu að sér í uppsögnum,  og starfsmenn tóku á sig skerðingu til að ekki þyrfti að koma til uppsagna og samkennd  á borð við stétt með stétt sveif yfir vötnum.

Samt er að birtast áður óþekkt forherðing, mannfyrirlitning og mannvonska hjá fyrirtækjum sem jafnvel setja sig á háan hest ákkúrat í slíkri umræðu.  

Skora á forráðamenn þessa stóra fjölmiðlafyrirtækis að endurskoða og leiðrétta þessi "mistök", því ég trúi þvi ekki að einhver geti verið svo kaldlyndur, og ætla sér samt stóra hluti á fjölmiðlamarkaði. 

Eins og einn maður sagði, reyndar í tilfelli fjölmiðils og starfsmanna hans;  Menn gera ekki svona!

Annars gæti þetta orðið afdrifaríkt, því þegar allt kemur til alls, stöndum við Íslendingar betur saman í stríðu en í blíðu. 

Sagt upp eftir 25 ára starf

Einbeittur heilaþvottur - hrægammahliðrun

Á skömmum tíma hefur kosningamaskína Framsóknarflokksins tekist að hliðra óvild  gagnvart hrægömmum, úr því að beinast gegn sínu fólki og öðrum þekktum útrásarvíkingum, í óvild gegn erlendum vogunarsjóðum, sem gerðu hvað, jú þeir keyptu vonlitla kröfuhafa íslensku bankanna (hrægammana) út, á mjög lágu verði, með von um "hækkun í hafi".

Nú eru þessi vogunarsjóðir í huga mjög margra kjósenda framsóknarflokksins, aðal óvinurinn, gott ef þeir ollu ekki hruninu, hækkuðu húsnæðislánin og stálu láninu sem Seðlabankastjóri veitti Kaupþing banka á lokamínútum frjálsa hagkerfisins Íslands.

Auðvitað á alltaf að semja með almannahagsmuni í huga, og reyna að ná bestu mögulegum kjörum og samningum, þó þannig að báðir aðilar skilji við með sæmilegri sátt og reisn.  

Svoleiðis viðskipti vill Framsókn ekki viðhafa,  það á bara að sópa þessu öllu upp, án þess að huga að réttindum og skyldum þjóðar í samningum. 

Formaður flokksins og Frosti gerast meira segja svo bífræfnir að gera lítið úr málflutningi eins virtasta hagfræðings Íslands Gunnars Tómassonar, sem reynir að setja málið upp þannig að flestir skilji.

Af gefnu tilefni læt ég nýlega grein Gunnars Tómassonar fylgja hér:

Skuldaleiðrétting úr vasa heimilanna

e:  Gunnar Tómasson 

Tveir pennar á eyjan.is, þau Stefán Ólafsson og Þórunn Sveinbjarnardóttir, deila um hugmyndir XB um leiðréttingu á skuldastöðu heimilanna með krónueignum úr vasa erlendra kröfuhafa í þrotabú Glitnis og Kaupþings.

Þar sem ég tel hugmyndir XB vera RUGL þá vil ég leggja orð í belg og útskýra þær peningafræðilegu forsendur sem endurspeglast óbeint í umsögn minni, en ættu að vera ljósar öllum sem hafa hugleitt málið.

Forsendurnar má setja fram í stuttu máli sem hér segir:

1. Allar krónueignir kröfuhafanna eru bókhaldsstærðir en ekki raunstærðir (t.d. gull).
2. Í bókhaldsstærðunum býr óvirkur kaupmáttur en ekkert raunvirði.
3. Krónueign kröfuhafanna er 400 ma. af ríkisskuldabréfum og reiðufé.
4. Framsal til ríkisins á 300 ma. myndi lækka hreina skuldastöðu ríkisins um 300 ma.
5. Heimilisskuldir eru bókhaldsstærðir hjá lánastofnunum.
6. Lækkun heimilisskulda um 300 ma. fer fram með millifærslu af bókhaldsstærðum.
7. Við millifærsluna hækkar hrein skuldastaða ríkisins um 300 ma.
8. Í bókhaldi lánastofnana verður engin breyting á hreinni eignastöðu við millifærsluna.
9. Millifærslan gerir óvirkan kaupmátt virkan til hagsbóta fyrir skuldsett heimili.
10. En ríkið er jafn skuldsett eftir sem áður.
11. Að öllu öðru óbreyttu hefur virkur kaupmáttur lánastofnana aukist um 300 ma.
12. Aukning virks kaupmáttar (peninga í umferð) um 300 ma. er verðbólguhvati.
13. Aukning virks kaupmáttar um 300 ma. yfir 20 ár dreifir verðbólguhvatanum.
14. reifingin verður í mynd 300 milljarða ríkisskuldabréfs sem greiðist á 20 árum.
15. Almenningur ber kostnaðinn af leiðréttingu heimilisskulda í báðum tilfellum.

Hugmyndir XB um leiðréttingu heimilisskulda með krónueignum úr vasa erlendra kröfuhafa samræmist ekki niðurstöðunni í lið 15. 

Kjósum án glýju og gíringar á morgun!