Langrætnasta skuldaniðurgreiðsluleið heimilanna!

Frá mínum bæjardyrum séð,  úr skjóli Klettafjalla, var sú ráðstöfun að seilast í séreignarsparnað landsmanna með því að "leyfa" innlausn til niðurgreiðslu uppsprengdra skulda, forkastanleg frá öllum hliðum.

Framlengingu á þessari forherðingu, má m.a. finna í tillögum Sjálfstæðisflokksins um lausnir heimilanna. Þar sem þeir "bjóða" skattaafslátt af niðurgreiðslu skulda með séreignasparnaði. 

Það hefur verið öllum ljóst, sem vilja vita að lífeyrissjóðakerfið okkar, mun ekki geta staðið undir skuldbindingum sínum, þegar "babyboom" kynslóðin bankar upp á.

Hagfræðistofnun Háskólans gaf út skýrslu fyrir ári síðan um áhrif þess að lækka höfuðstól húsnæðislána um 10-25%, fróðleg skýrsla.    Fjallað var um margvísleg áhrif sem almenn niðurfelling/ niðurfærsla lána hefði á ýmsar stoðir í þjóðfélaginu. 

Ein af þessum stoðum er lífeyrissjóðakerfið.  Öll áföll sem lífeyrissjóðir verða fyrir, hafa áhrif á  a) réttindi núverandi lífeyrisþega og/eða b) framtíðarréttindi lífeyrisþega.

Gríp hér niður í skýrsluna :  "Áður en stokkið er til þess að færa lánin niður verður þó að gæta að því að lífeyrissjóðakerfið er veikt af ýmsum tæknilegum (sic*, innssk.mitt)  ástæðum."

 

• Flesta sjóði skortir á að geta staðið undir skuldbindingum.  Halli um 8% að meðaltali þýddi að lífeyrisaldurinn þyrfti að hækka um rúmlega 2 ár. 69,5 ár 

• Meðalævin lengist, en lífeyrissjóðirnir taka ekki mið af því heldur úreldum ævilengdartöflum.  Ef notaðar eru réttar töflur þyrfti lífeyrisaldurinn að hækka um 1,5-2 ár.   71 ár 

•  Ávöxtun lífeyrissjóða til framtíðar er óvissu háð, en reiknað er með 3.5% á ári að meðaltali.  Lækki hún t.d. niður í 3%, þyrfti lífeyrisaldurinn að hækka um 1,5 ár 72,5 ár

• 25% lækkun lána lífeyrissjóða jafngilti u.þ.b. 4ja mánaða hækkun lífeyrisaldurs  73 ár

Það lítur út fyrir að í uppsiglingu sé kynslóð af bitrum, önugum og síþreyttum gamalmennum,

þó ljóst sé nú þegar að biturleikinn og geðvonskan tengist ekki alltaf rýrum eftirlaunatekjum þráðbeint.  

 

Ef fram fer sem horfir og að öðru óbreyttu, verður fólk undir áttrætt að raða í poka í stórmörkuðum eins og í Wal Mart, USA og víða, til að eiga fyrir mat, vegna hækkandi lífeyrisaldurs, eða greiðsluþrots lífeyrissjóða.

 

 

Sparnaður á Íslandi hefur alltaf verið í hættulegi lágmarki, þar til séreignalífeyrissparnaður komst á koppinn.

Í rússíbanahagkerfinu á nú að seilast í þennan sparnað líka, svo tryggt sé að enginn peningur liggi hultur.  

Geðvonskan og stuttur sprengiþráður hjá fólki út um allar íslenskar koppagrundir á sér líklega margar ástæður, en þessi væri ein af þeim.

Gleðilegt er þó að greina frá því að heldri borgarar í sundlaugunum á morgnana eru sérlega lífsglöð og líkamlega vel á sig komin kynslóð, stutt í brosið og hnyttnina, þó flestir hafi hryggðarsögu  að segja af nánustu afkomendum vegna þessa "svokallaðs" hruns.

 

Stefna Lýðræðisvaktarinnar í málefnum lífeyrissjóða: 

Nauðsynlegt er að endurreisa traust almennings á lífeyriskerfinu. Auka verður kröfur um fagleg vinnubrögð og gegnsæi í störfum lífeyrissjóða. Treysta verður skilyrði þeirra til að ávaxta fé sjóðsfélaga svo hægt verði að bæta kjör lífeyrisþega. Samræma þarf lífeyrisrétt milli hins almenna vinnumarkaðar og opinbera geirans. Girða þarf fyrir hættuna á að lífeyrissjóðir verði ríki í ríkinu í krafti eignarhalds á fyrirtækjum. Lýðræðisvæðum lífeyrissjóði með beinni aðkomu almennra sjóðsfélaga að vali forsvarsmanna. Gleymum því ekki að lífeyrissjóðir eru eign almennings.

• Afnám forréttinda

Endurskoða þarf lífeyrisréttindi alþingismanna, ráðherra, hæstaréttardómara og forseta Íslands til að tryggja samræmi við réttindi annarra hópa, svo að enginn njóti eftirleiðis ávinnings af því kerfi mismununar og forréttinda sem verið hefur við lýði í lífeyrismálum.Lýðræðisvaktin vill afnema  

 

 

 

  

Pínlaus eða pínleg tannheilsa!

Árið 2011 kom út viðamikil skýrsla á vegum velferðarráðuneytisins frá The Boston Consulting Group  um heilbrigðiskerfið á Íslandi.

Svona skýrslur eru afar gagnlegar, því oft er hægt að  greina skýringar á vanda og finna lausnir með því einu að bera saman ástand við önnur lönd.

Þannig er freistandi að draga ályktanir og  leggja fram  borðliggjandi niðurstöður  eftir lestur skýrslunnar.  Á bls. 70-72 er úttekt á tannheilsu Íslendinga.

Hægt er að bæta tannheilsu Íslendinga  með eftirfarandi aðgerðum:

 

•  Fjölga tannfræðingum (Dental hygienists), sem sjá um reglubundna hreinsun  og fyrirbyggjandi eftirlit sem fækkar tannsjúkdómum. Slakur samanburður Íslands við hin Norðurlöndin er sláandi, þar sem  aðeins 6 (tannhreinsifræðingar)  á hvern 100.000 íbúa sbr við 36 í Svíþjóð,  25 í Danmörku og 19 í Noregi og 74 í Finnlandi

•   Skólatannlækningar á ný.    Á hinum Norðurlöndunum  eru tannlækningar barna á vegum hins opinbera og að fullu endurgreidd.   Ísland sker sig úr, þar sem einkareknar tannlæknastofur sjá um allar aðgerðir,   með endurgreiðslu  hlutfalli allt að 75%.   Tannheilsa 12 ára barna á Íslandi er  áberandi verst af þessum löndum.  Þá tekur hið opinbera ekki þátt í tannréttingum á Íslandi eða í Noregi

 

•             Aðeins Noregur og Ísland taka engan þátt í tannlæknakostnaði fullorðinna, en hin Norðurlöndin gera það að hluta.  

 

Í K 

Ísland hefur  langfjölmennasta hóp tannlækna fyrir 100.000 íbúa eða alls 94 en Danmörk  84, svo ekki verður sérfræðingaskorti kennt um.    

Í Kanada, þar sem ég þekki vel til, er tannlæknakostnaður og ýmis heilbrigðiskostnaður frádráttarbær frá skatti, en  algengt er  að fjölskyldur séu með tannlæknatryggingar í gegnum atvinnurekendur.    

Þessar tryggingar eru niðurgreiddar af atvinnurekanda að hluta til eða öllu leyti.  Algengustu tannaðgerðir eru ókeypis, og 2 hreinsanir á ári.  Meiriháttar aðgerðir eru greiddar að hluta, og jafnvel tannréttingar einnig.    Dóttir mín er 23 ára gömul, hún, kærastinn og vinkonurnar þrjár eiga það sameiginlegt að það hefur aldrei verið boruð hola í tennurnar á þeim!   

Vatnið er prýðilegt í Kanada eins og á Íslandi,  krakkarnir þar drekka mikið kók eins og á Íslandi,

eftir stendur „money talks“.

Stefna Lýðræðisvaktarinnar í heilbrigðismálum er: 

 Að öllum sé tryggður réttur til viðeigandi, aðgengilegrar og fullnægjandi           heilbrigðisþjónustu

Þetta er í samræmi við ákvæði nýrrar stjórnarskrár og tryggir öllum landsmönnum aðgengi að heilbrigðisþjónustu óháð efnahag.

 

 

Einbeitt og viðvarandi tortryggni - aðskilnaður fjárfestingabanka og viðskiptabanka.

Í ljósi atburða s.l. 5 ára, ríkir innbyggð, einbeitt og viðvarandi tortryggni gagnvart stjórnendum banka, ekki bara á Íslandi heldur út um allan heim.

Ef sú einbeitta tortryggni  er farin að mildast eitthvað, og fólk er farið að ljá eyra fagurgala banka á ný, er gott ráð að horfa sem snöggvast  á þessa mynd "Inside job"

Stærstu og "virtustu" bankar í heimi tóku þátt í sukkinu, markaðsmisbeitingunni og blekkingunni.

Á síðasta þingi kom fram þingsályktartillaga um aðskilnað fjárfestingabanka og viðskiptabanka. Leitað var umsagnar hjá hagsmunaaðilum eins og vera ber.  

Allir bankarnir voru neikvæðir gagnvart þessari tillögu, en það sem vakti mesta furðu var að Fjármálaeftirlitið var einnig neikvætt og taldi að slíkur aðskilnaður gæti orðið til að tefja vinnu við að eyða óvissuþáttum í endurreikningum á gengislánum,  (sem sumir eru ekki byrjaðir á, og aðrir ekki einu sinni hálfnaðir við að reikna út)

Einn banki, fjárfestingabankinn Straumur fagnaði þessum aðskilnaði, enda "jákvæður hagsmunaaðili" á ferð í samkeppni við blandaða starfsemi hinna bankanna.

Athygli vakti hins vegar harðorð umsögn frá Straumi:  Fjárfestingabankastarfsemi samhliða viðskiptabankastarfsemi leiðir af sér hegðun sem ekki verður stöðvuð með reglum, sem ganga skemmra en aðskilnaður.  Bent er á að freistnivandi - hagsmunaárekstrar og eðli manna, sem leiddi til hrunsins standi óhögguð og óbreytt.

Lýðræðisvaktin er sammála þessu:

Girða þarf fyrir getu banka til að braska með innstæður með því að reisa eldveggi milli venjulegrar bankastarfsemi og áhættufjárfestingar eða aðskilja að fullu viðskiptabanka- og fjárfestingastarfsemi. Setja þarf lög eða reglur um leyfilegan hámarksvöxt útlána bankanna, gera strangar kröfur um gagnsæi, efla fjármálaeftirlit til að halda bönkunum í skefjum og stuðla að eðlilegum starfsháttum þeirra með sterkari neytendavernd á fjármálamarkaði.

 

Földu tap sem nam landsframleiðslu Íslands

Aðeins vaxtalán aka (also known as) kúlulán, bönnuð í mörgum löndum skv. IMF

Ásgeir Jónsson hagfræðingur hélt tölu á ráðstefnu um framtíð húsnæðislána á Íslandi  í morgun og skýrði m.a. galla svokallaðra "Íslandslána" sem formaður Sjálfstæðismanna vill nú útrýma, en hefur samt aldrei haft trú á að banna verðtryggingu.  

Þetta kallast að tala í austur en meina vestur!

Gallar "Íslandslána" skv. útskýringu Ásgeirs;

 * Niðurgreiðsla hæg - í raun greiðist ekkert niður af höfuðstól fyrstu 20 árin

 * Rýrnun eigin fjár  - á  40 árum nær verðmæti íbúðar ekki að halda í við verðtryggða lánið

 * Slævir áhættumeðvitund - virkar letjandi og niðurdrepandi (að sjá aldrei höfuðstólinn lækka)

Það er innbyggt í 40 ára verðtryggt jafngreiðslulán að höfuðstóllinn hækki fyrri hluta lánstímabilsins, því vegna "jafngreiðslunnar" er umfram verðtryggingarálag bætt við höfuðstól.

Ásgeir kemur með athyglisverða tillögu um að veita  óverðtryggð "aðeins vaxtalán" eða  kúlulán, þar sem ekki er greitt af höfuðstól í ákveðinn tíma, aðeins vexti, síðan sjái verðbólga um að lækka höfuðstólinn að raungildi, hljómar vel, ekki satt?  Þau muni hraða eignamyndum lántaka hér á landi umfram verðtryggðu Íslandslánin.  

Þann 2.apríl s.l. mátti hins vegar lesa þessa frétt um danska "only-interest" lánin í Danmörku.

IMF (Alþjóðlegi gjaldeyrissjóðurinn) hvetur Dani til að fasa út "aðeins vaxtalán", sem telja um 56% af húsnæðismarkaðnum.  Yfirhagfræðingur sjóðsins, Yingbin Xiao, segir reyndar að í mörgum löndum séu þessi "kúlulán" beinlínis bönnuð. 

Telja að tilkoma þessara lána hafi veikt danska húsnæðismarkaðinn um 500 milljarða dollara. 

Þessi tegund af dönskum húsnæðislánum fela í sér að lántakendur greiði aðeins vexti fyrstu 10 árin en fari svo að greiða niður höfuðstólinn.  Danir hófu þessa lánveitingu 2003, og nú þegar komið er að skuldadögum  kemur babb í bátinn.

Hámarks veðhlutfall íbúðalánasjóða í Danmörku er 80% af verðmæti eignar.  Húsnæðisverð hefur fallið um 20% síðan 2008  og skv. lögum verða sjóðirnir að afskrifa umframhluta ef "aðeins vaxtaskilmálar" eru framlengdir.

Þessi tegund lána (aðeins vextir) þarfnast því nánari yfirlegu, sérstaklega með tilliti til reynslu Dana og ákúru IMF.  Að öðru leyti hljómar "danska leiðin" mjög áhugaverð, en eins og forstjóri ÍLS sagði á ráðstefnunni þá verða vextir aldrei sambærilegir á meðan við búum við íslenska krónu.  (Hver er t.d. tilbúin að kaupa skuldabréf með  föstum óverðtryggðum vöxtum, til 30 ára eins og tíðkast í "danska kerfinu".

 

Leggur til „aðeins-vaxta“ lán

Hvað varð um spillinguna?

Fyrir síðustu kosningar 2009,  var  spillingin aðalmálið og engin furða.   

Enda voru  þeir sem unnu kosningarnar persóngerðir sem “minnst spilltir” og  þeir sem töpuðu voru álitnir andstæðan.   Sjálf þekki ég  fólk sem gat aldrei talað um kommúnista án þess að skeyta blótsyrðum framan við, sem kaus Vinstri-græna vegna þess að þau voru minnst spillt.  Formaður  Samfylkingar var valinn og þvingaður til forystu á sömu forsendum. 

Helstu markmið stjórnarinnar voru yfir um og allt um kring að draga úr,  og helst uppræta þá spillingu, sem að sönnu var frumlagið og ein af meginorsökum hrunsins.

Ný stjórnarskrá skyldi vera hryggjarstykkið í þeirri vegferð, í samræmi við niðurstöðu þjóðfundar með þátttöku  alls konar Íslendinga sem valdir voru með slembiaðferð.

Hvernig er staðan núna?

Í vikunni kom út enn  ein skýrslan frá GRECO  (Group of States against Corruption), sem er nokkurs konar siðanefnd  á vegum European Council  og ferðast á milli aðildalanda tekur út stöðu  mála í stjórnsýslum og kemur með úrbætur.  Síðan kemur nefndin aftur að liðnum ákveðnum tíma og fylgir eftir árangri sem orðið hefur.  Ísland er aðildaland í GRECO

GRECO lagði m.a. til

·         Reglur um atvinnuþátttöku háttsettra embættis og ráðamanna eftir að opinberri þjónustu lýkur.

Dæmið sem þeir vísuðu til var tekið beint upp úr rannsókn minni á heilindavísindum fyrir Ísland 2012 og kynnt var í þessu bloggi.  "One striking example is that of a former Minister of Commerce and Industry (1995 - 1999) who became Governor of the Central Bank (2000-2002) and resigned before the expiry of his 5-year term in order to join an investment group. The investment group he joined was a major investor in one of the banks that was privatised in 2002 and then collapsed in 2008"

·         Siðareglur alþingismanna yrðu settar, bætt verði úr hagsmunaskráningu þannig að skuldaskráning umfram hefðbundin húsnæðislán yrðu tiltekin auk þess sem skuldastaða maka yrði skráningarskyld einnig.     Í rannsókn minni var bent á að engin eftirfylgni væri við þessa hagsmunaskráningu, og  trúverðuleiki hennar því stórlega dregin í efa.

 

·         Settur yrði þröskuldur á gjafir og risnu og skilgreint yrði hvað teldist hæfileg gjöf eða risna.

 

Dómskerfið  undir sérstakri smásjá:

GRECO  mælir með  að settir verði staðlar um faglega framkvæmd  sem birt yrði opinberlega með skýringum , athugasemdum og dæmum.  Dómarar fengju þjálfun í siðferði, heilindum og greiningu á hagsmunaárekstrum.    Það vanti t.d. alveg skilgreiningu á hagsmunaárekstrum.

Í minni rannsókn sem vísað var í hér fyrr, kom dómskerfið alveg sérlega illa út, einmitt vegna skorts á öllum hefðbundnum spillingarvörnum, sem lúta að gegnsæi á hagsmunaárekstrum, hagsmunaskráningu dómara, ráðningaferli dómara, og loks kom fram að engar siðareglur gilda í Hæstarétti.  GRECO lýsti þó ánægju yfir nýjar reglur um ráðningaferli dómara, sem gerir ráðherra erfiðara að ganga fram hjá faglegu mati nefndar.  Hins vegar var réttilega bent á að þorri dómara hefði verið ráðin til starfa þegar engar slíkar reglur giltu.

Hagsmunatengsl og hagsmunaárekstrar eru “rauða flaggið” sem alltaf blaktir við hún í íslenskri stjórnsýslu.  Vanhæfni vegna hagsmunaárekstra er oft tekin sem persónuleg móðgun og vörnin felst í að grípa til “prinsippa” og “drengskapar” sem viðkomandi aðili á að vera haldin sem myndi aldrei hafa áhrif á faglega dómgreind.  Þegar hæstaréttardómari og varnarlögmaður sjást saman í bíó í miðjum réttarhöldum, er einmitt gripið til slíkra varna.

 Þegar “höfuðið” hagar sér svona, er ekki undarlegt að á einhverjum tímapunkti hafi   frægir feðgar hafi verið álitnir  ótengdir aðilar í bankabixinu.

Nýja stjórnarskrárfrumvarpið innihélt margar greinar sem hefðu styrkt spillingarvarnir Íslands, m.a. 50. greinin um hagsmunaskráningu alþingismanna og vanhæfi.

Enn sem komið er  hefur því litlu sem engu orðið áorkað í spillingarvörnum Íslands, ekki tókst einu sinni að setja siðareglur alþingismanna, sem þó höfðu verið “draftaðar”.

Það er því ekkert sem kemur í veg fyrir að Finns Ingólfssonar ferlið geti endurtekið sig .  Eða hvers vegna var barist af svo grimmilegri heift gegn nýju stjórnarskránni og sérstaklega þeim ákvæðum, sem kæmu í veg fyrir  endurtekningu á ógeðslegu spillingunni, sem keyrði hér allt í kaf? 

Einn samnefnari frambjóðenda Lýðræðisvaktarinnar er einmitt  einlæg fyrirlitning á spillingu.   Orðið spilling virðist hins vegar orðið hálfgert tabú hjá “stóru framboðunum” því ekki heyrist á hana minnst, þó hún sjáist og heyrist grasserandi á borði út um alla stjórnsýsluna.

Spúlum dekkið!  Lýðræðisvaktin er slangan!

Höfundur er í 5. sæti í Reykjavík-norður fyrir Lýðræðisvaktina. 

 

Druslulegir fjárfestingasamningar við alþjóðleg fyrirtæki.

Lélegir sölu- og samningamenn, byrja  á að girða niður um sig í upphafi samnings, standa svo með engin tromp á hendi, þegar samningar hefjast.

Þannig gæti t.d. lokahnykkurinn hafa verið í samningaferlinu;  að þrátt fyrir að skattareglur breyttust varðandi þunna fjármögnun, og takmörkun skattafrádráttar vegna vaxta, þá kæmi það ekki við kaunin á þessum stórfyrirtækjum, því almannaþjónar almannahagsmuna á Íslandi sömdu út fyrir gröf og dauða. 

Gerðu ráðamenn Íslands  sér fulla grein fyrir því að, þeir væru að fría þessi fyrirtæki frá samfélagskostnaði á Íslandi? 

Myndu þeir gera svona samninga aftur? og aftur?  eins og Valgerður Sverris fullyrðir að hún myndi gera  varðandi Kárahnjúka, þrátt fyrir að Lögurinn hafi drepist.

Enduskoðendafyrirtæki gera út á að finna allskonar   "[important] tax planning tools for effectively lowering taxable income by increasing expenses in a particular tax jurisdiction". 

Þeir gefa út hundruðir blaðsíðna skýrslna á hverju ári þar sem samanburður á skattareglum milli landa er skýrgreindur.  Hér er t.d. ein frá PWC með yfirlit yfir skattalega stöðu á "transfer pricing" í fjölmörgum löndum heims.  Ísland kemur fyrir á bls. 450

Engin lög gilda um milliverðlagningu (e: transfer pricing)  tengdra fyrirtækja og alls engar reglur um þunna eiginfjármögnun  (e: thin capitalisation).  Sönnunarbyrðin hvílir á skattyfirvöldum, sem er íþyngjandi í samanburði við önnur lönd.  

Þess vegna virkar Ísland eins og skattaparadís fyrir alþjóðleg stórfyrirtæki, sem geta þynnt eigið fé fyrirtækjanna hér á landi, niður í ekki neitt, með hárri skuldsetningu, og   "láta" þau greiða háa vexti á USD lán 8-9% sem er langt umfram það sem lánamarkaður í heiminum keyrir á um þessar mundir. Vextirnir mynda síðan tekjur hjá móður eða systur í skúffu í annarri skattaparadís. 

Sem dæmi og til samanburðar þá eru reglur um hámarkshlutfall lánsfjár á móti eiginfé í Danmörku  4:1, í Equador 3:1 og Kanada 2:1  sem þýðir að ef fjármögnun frá tengdum aðila er hærri, er vaxtakostnaður af umframfjárhæð ófrádráttarbær frá tekjuskattstofni.  Hjá Norðurál ehf er þetta hlutfall yfir 40, enda engar reglur í gildi eins og áður segir.

Auk þess, eru takmörk fyrir því hversu illa móður- og systrafélög geta svínað á tengdu félagi í formi kostnaðar, ráðgjafakostnaðar, vaxta og fleira, því "transfer pricing" skattadeildir í þessum löndum gera athugasemdir og leiðréttingar ef kostnaður er hærri en almennt gerist á markaði óskyldra fyrirtækja.

Í þessu sambandi virðast því  samningamenn Íslands hafa gengið fram eins og hverjar aðrar lufsur og hvorki gætt almannahagsmuna, náttúruverndar eða hagsmuna framtíðakynslóða Íslands.

Það er ekki mikil reisn yfir þessari sögu, sem varla hefur verið sögð öll enn.   

Vegna breyttra forsenda á að ganga til nýrra samninga við þessi félög, sem mala gull og menga þannig að náttúruspjöll eru óafturkræf. 

 

Ekki greitt krónu í tekjuskatt í 10 ár

(Ó) svikin von - brigði - þjóðarandvarp!

Ef lyktir stjórnarskrármálsins verða á þann veg, að ekki næst að samþykkja frumvarpið, svo hægt verði að ljúka því á næsta þingi mun eftirfarandi gerast:

"Við fleygjum því í ruslið"  haft eftir  ungliðaforingja SUS-ara

Auðlindir þjóðarinnar verða aldrei  skráðar sem skýlaus og skilyrðislaus óframseljanleg þjóðareign, á meðan undanfarar ungliðaforingjans ná völdum.

Íbúar Stór-Reykjavíkursvæðisins  halda áfram að vera kvartdrættingar í atkvæðavægi samanborið við ýmsa aðra landsmenn, í kosningum til Alþingis.   

Kannski bara gott á okkur?   Við höfðum það svo rosalega frábært þarna í 18 ár, á meðan þrauta-undanfarar ungliðaforingjans ásamt sambærilegu slekti formanns framsóknar, allir í þungavikt á fjósbitanum,  sátu við völd og skrifuðu upp "hrunlíkanið", án þess að fatta neitt,  fyrr en of seint.

Illa við að kalla eftirfarandi "Freud" slip, en við og við  undanfarið hafa frammámenn í sjálfstæðis- og framsókn "misst" út úr sér  hrollvekjandi ummæli, sem öll spegla veruleikann sem framundan er, ef eitthvað er að marka skoðanakannanir nú.

* Nú styttist í langa eyðimerkugöngu í stjórnarandstöðu  [og] þar fara menn að velta því fyrir sér hverja í embættismannakerfinu eigi að setja út í kuldann og hverjum eigi að umbuna. Og þar fara menn að velta fyrir sér hvers konar breytingum þurfi að koma fram á RÚV til þess að skapa meira jafnvæg í umfjöllun þess fjölmiðils.  (Styrmir Gunnarsson um ógeðslega þjóðfélagið .... nei fyrirgefið draumalandið fyrir hrædda þjóð)

Hrollskali  10

* ....  [Matvælaeftirlitið] hefur brugðist sínu lögbundna hlutverki, samanber iðnaðarsaltsmálið. Þá má draga stórlega úr starfsemi Fjármálaeftirlitsins. Ég efast um allan eftirlitsiðnaðinn. Það má raunverulega leggja niður allan eftirlitsiðnaðinn, að frátöldu Fjármálaeftirlitinu.“ Vigdís Hauksdóttir 

Hrollskali 18

 

*   "Látið okkur í friði við að vinna okkur út úr þessum ógöngum sem sagt er að landið sé í"  G.Lárusdóttir

Samúð 10 

Okkur er ekki viðbjargandi, finnst ríkisstjórn með meirihluta heykist á, á  síðustu metrunum að hefja næsta ferli að nýju stýrikerfi (stjórnarskrá) í Lýðveldinu Ísland.   

 

 

Klárast ekki á kjörtímabilinu

Svikin vara!

Nú þarf einmitt að beina athyglinni að innihaldi  leyni-skýrslunnar, sem er hárbeitt og hefði ugglaust valdið miklum usla inn í Stjórnsýsluna, þarna strax 2009 og miklu fyrr, ef  einhverjir - eitthvað - hefði ekki orðið þess valdandi að hún var aldrei birt.

Innihald skýrslunnar  ber með sér óásættanlegt fjáraustur á skatttekjum ríkisins í þágu "hugbúnaðarþróunar" á Íslandi í heilan áratug.

Auk þess afhjúpar skýrslan ömurleg vinnubrögð í verkstjórn á "stærstu innleiðingu Íslandssögunnar" sem stýrð var af verkkaupa annars vegar og verksala hins vegar, þar sem markmiðið virðist hafa verið að skrifa nýtt "BÁR" kerfi í Oracle, en ekki að innleiða staðlað kerfi sem myndi auka hagkvæmni og spara pening.

Loks er það sjokkið um öryggisgallana, sem hefur í raun lítið með kerfið sjálft að gera, heldur yfirstjórn og öryggi kerfisins,  sem verkkaupi hlýtur að bera mesta ábyrgð á að uppfylli hefðbundna reikningsskilavarnagla.

Að sami aðili geti í ríkisbókhaldi, bókað, samþykkt og greitt reikning, er alvarlegur áfellisdómur um fjárreiður ríkisins, hvað þá að fjöldi óskyldra aðila geti vaðið inn um allt kerfið með réttindi kerfisstjóra. 

Jafnvel endurskoðendum hjá litlum og meðalstórum fyrirtækjum er uppálagt að gera alvarlegar athugasemdir verði þeir þess áskynja að dreifing áhættusamra verkferla sé ábótavant.  (e: lack of segregation of duties)

Þetta hneyksli má þess vegna ekki einskorðast eingöngu við töfina hjá Ríkisendurskoðun,   þrennt virðist blasa við að afla upplýsinga um;

1. Raunveruleg ástæða fyrir töf skýrslu og/eða yfirhylmingu. 

2. Af hverju greiðir íslenska ríkið helmingi meira en danska ríkið á ári í rekstrarkostnað á bókhalds- og launakerfi, og hver ber ábyrgð á því.  ( kaupi ekki svarið;  íslenska umhverfið er svo sérstætt!)

3. Hversu mikið tjón hefur íslenska ríkið orðið fyrir, vegna skorts á öryggi bókhaldskerfisins, tvígreiðslu reikninga og annarra algengra afleiðinga af "galopnu og óvörðu" bókhaldskerfi.

Samhliða þessum spurningum er sjálfsagt að kanna hvort aðilar innan ríkisins, sem komu að þessum samningum hafi á einhvern hátt hagnast í eigin þágu vegna þeirra.   

Það verður að viðurkennast að manni líður eins og "svikinni vöru" eftir þessar afhjúpanir.

 

Alvarlegir gallar á bókhaldskerfinu

Varnir fyrir uppljóstrara!

Þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir GRECO um að setja í lög varnir fyrir uppljóstrara gegn neikvæðum afleiðingum vegna upplýsingagjafar um spillingu eða ámælisverð vinnubrögð, hefur Alþingi skussast til að ganga í málið.

Frumvarp um nýja stjórnaskrá kemur inn á þessa vernd í 16. grein um frelsi fjölmiðla og vernd gv. uppljóstrurum.

Í skýrslu frá GRECO í mars 2009 segir:

"The protection of whistleblowers is an international requirement, for instance under the United Nations Convntion against Corruption (2003) and the Council of Europe Civil Law Convention on Corruption (1999), which are both “hard law” instruments."

Í skýrslunni eru talin upp þau lönd sem höfðu verið beðin að setja upp varnir fyrir uppljóstrara:

Iceland
Yes: General Circular issued by he Ministry of Finance in February 2006 states that public officials who give information in good faith on corruption offences, or other unlawful or improper activities, will not suffer in any way for doing so

Sem sagt vísað er í þetta dreifibréf frá Fjármálaráðuneytinu en þar stendur m.a.

8.  Ríkisstarfsmaður sem verður var við spillingu, ólögmæta eða ótilhlýðilega háttsemi, skal koma upplýsingum um slíka háttsemi til réttra aðila. Til réttra aðila geta m.a. talist stjórnendur stofnunar, hlutaðeigandi fagráðuneyti og eftir atvikum Ríkisendurskoðun eða lögregla. Ríkisstarfsmaður sem í góðri trú greinir á réttmætan hátt frá upplýsingum samkvæmt þessum lið, skal á engan hátt gjalda þess.

 

Samt eru fyrstu viðbrögð Ríkisendurskoðunar að "vísa lekanum" til lögreglu!

Þó að öll kurl séu ekki komin til grafar, og "hverja var verið að verja"  með þessari endalausu töf, þá valda þessi viðbrögð ómældum vonbrigðum, hjá stofnun sem notið hefur talsverðar virðingar hingað til, m.a. vegna sjálfstæðis og staðfestu í vinnubrögðum.

Góð viðbrögð hjá Alþingi væru t.d. að lögfesta varnir fyrir uppljóstrara.

Leka vísað til lögreglu

Umburðarlyndi innri endurskoðunar gagnvart "hástökkvurum".

Þegar þessi dómur er lesinn kemur fram eftirfarandi yfirlýsing frá innri endurskoðanda bankans, sem endurspeglar sjónarmið og vinnureglur sem vonandi heyra sögunni til og heyrast aldrei aftur:

"Fram kom hjá [..] innri endurskoðanda, að starfsmenn ættu ekki að blanda sínum eigin fjármálum saman við fjármál viðskiptavina bankans. Hún sagði að einhverju sinni hefði verið gerð athugasemd um vinnulag ákærðu, en ákveðið hefði verið að bregðast ekki við þar sem hún aflaði bankanum mikilla tekna. "

Þarna er komin enn ein skýring á umburðarlyndi og aðgerðarleysi gagnvart vafasamri háttsemi     bankastarfsmanna einkum þeirra sem taldir voru "afla bankanum mikilla tekna".  Þetta eru einmitt starfsstöðvarnar sem eiga að vera umluktar viðvörunarbjöllum.

Svipuð sjónarmið heyrast stundum frá þeim sem telja sig greiða svo háar fjárhæðir í skatta að réttlætanlegt sé að horfa fram hjá minniháttar skattsvikum.   Þeir ættu jafnvel rétt á einhvers konar aukaafslætti á skattprósentu, og telja völl sinn, mátt og megin felast í fjárhæðinni sem þeir og fyrirtæki þeirra er gert að greiða skv. samfélagssáttmála um skattgreiðslur.  

 

Sýknuð af ákæru um fjárdrátt